Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση
Πότε αρχίζει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αρχίζει από την αρχή της ζωής του παιδιού με τρόπους άδηλους, μη ορατούς, μη απτούς. Ο ίδιος ο γονέας με την παρουσία του και μόνο παρέχει σεξουαλική αγωγή. Δεν είναι τόσο το τι λένε οι γονείς αυτό που μορφώνει το παιδί στο σπίτι, όσο το τι κάνουν οι ίδιοι. Η ηλικία των τριών ή τεσσάρων ετών είναι η ηλικία που γενικά αρχίζει το παιδί να κάνει συγκεκριμένες ερωτήσεις. Αν οι μητέρες βιαστούν πολύ, ακόμα και οι καλύτερες προσπάθειες πάνε χαμένες. Αλλά και πάλι, αν αργήσουν πολύ, κινδυνεύουν να γελοιοποιηθούν.
Από το πρώτο έτος της ηλικίας του το παιδί αρχίζει να δείχνει ενδιαφέρον για το σώμα του. Αρχίζει να εξερευνά τα χαρακτηριστικά του προσώπου της μητέρας του και, στη συνέχεια, στρέφεται προς τον εαυτό του και το δικό του σώμα. Αναπόφευκτα, ανακαλύπτει τα γεννητικά του όργανα και αρχίζει να παίζει και να «περνάει την ώρα του» με αυτά. Το παιδί τότε αορίστως αρχίζει να νιώθει ευχάριστα συναισθήματα όταν η μητέρα του ή το ίδιο ψαύει τα γεννητικά του όργανα. Μετά το 2ο και 3ο έτος της ηλικίας και όταν το παιδί πλέον έχει βγάλει την πάνα το ενδιαφέρον αυτό γίνεται πιο έντονο. Η ανακάλυψη των γεννητικών οργάνων και η ευχαρίστηση που προκαλεί η ενασχόληση αυτή συντελείται πιο γρήγορα στα αγόρια από ότι στα κορίτσια – πιθανόν επειδή το πέος του αγοριού είναι πιο ορατό από το αιδοίο του κοριτσιού. Στα αγόρια νήπια έχουν παρατηρηθεί στύσεις του πέους, ακόμη και τη στιγμή της γέννησης. Στα πρώτα χρόνια της ζωής, οι συχνές στύσεις φαίνεται ότι, κατά ένα μεγάλο μέρος, οφείλονται στους διερεθισμούς της ουροδόχου κύστης και του εντέρου, όταν είναι γεμάτα. Έτσι, μετά την εκκένωση, η στύση υποχωρεί. Τέτοιου είδους στύσεις είναι απλώς αντανακλαστικά φαινόμενα. Αργότερα όμως στύση μπορεί να συμβαίνει, όταν το παιδί περιεργάζεται τα γεννητικά του όργανα, καθώς εξερευνά το σώμα του. Επίσης, έχει παρατηρηθεί οργασμός ακόμα και σε παιδιά 5 μηνών. Στα περισσότερα όμως παιδιά ο οργασμός επισυμβαίνει πολύ αργότερα και όπως είναι φυσικό, δεν γίνεται ποτέ εκσπερμάτωση πριν από την εφηβεία. Έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει μια αρνητική συναισθηματική αντίδραση από τους γονείς στις αυτοερωτικές αυτές εμπειρίες των παιδιών. Αν και οι περισσότεροι γονείς, έχουν διαβάσει ή έχουν ακούσει ότι η ασχολία αυτή των παιδιών δεν βλάπτει και δεν εμποδίζει την ανάπτυξη τους , εντούτοις οι ίδιοι άγχονται, όταν διαπιστώσουν ότι το παιδί τους επιδίδεται σε τέτοιες δραστηριότητες. Οι προσπάθειες των γονέων να καταστείλουν αυτού του είδους τις ενέργειες είναι άσκοπες. Το μόνο που θα καταφέρουν θα είναι να δημιουργήσουν στο παιδί το αίσθημα της ντροπής και της ενοχής και να το οδηγήσουν στο να το κάνει κρυφά. Σωστό, λοιπόν είναι να δίνεται ένας βαθμός ελευθερίας στο παιδί για να εξερευνήσει το σώμα του. Το πρόβλημα στον αυνανισμό αρχίζει να υπάρχει όταν αυτός παίρνει ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα. Παιδιά που αυνανίζονται συνεχώς μπορεί να είναι παιδιά στερημένα ή δυστυχισμένα και καταφεύγουν στον αυνανισμό για αναπλήρωση. Η αυτοϊκανοποίηση ακραίας μορφής δεν οδηγεί σε διαπροσωπικές σχέσεις και σε προσωπική ανάπτυξη. Στην περίπτωση αυτή οι γονείς θα πρέπει να επιβάλουν ένα μικρό βαθμό απαγόρευσης στην αυτοερωτική συμπεριφορά και να απευθυνθούν σε ειδικό όταν το πρόβλημα εμμένει με την ίδια ένταση. Μεγαλώνοντας Πολύ συχνό φαινόμενο επίσης είναι τα ερωτοτροπικά παιχνίδια των παιδιών στον παιδικό σταθμό και στο νηπιαγωγείο. Τα παιδιά προσπαθούν να γδύσουν το ένα το άλλο, να δουν και να αγγίξουν τα γεννητικά όργανα τα δικά τους και των άλλων. Τα παιχνίδια αυτά είναι μέρος της επιθυμίας του παιδιού για εξερεύνηση του σώματος του και για κατανόηση των διαφορών των δύο φύλων. Συνήθως είναι παροδικά, περιστασιακά, με μικρή ένταση και δε χρήζουν ιδιαίτερης ανησυχίας.
Γύρω στα 4, όπως προαναφέρθηκε, το παιδί φυσιολογικά θα αρχίσει να ρωτάει γύρω από τη γέννηση των παιδιών και εκεί είναι η καλύτερη ηλικία για να αρχίσει η σεξουαλική αγωγή. Αν το παιδί ως τα 6 του δεν έχει ρωτήσει, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κάτι στη στάση των γονέων που το εμποδίζει να απευθυνθεί σε αυτούς για να πάρει τις απαντήσεις που θέλει. Θα πρέπει, λοιπόν τότε οι ίδιοι οι γονείς να βρουν την κατάλληλη ευκαιρία για να μιλήσουν στο παιδί για το σεξ και την αναπαραγωγική διαδικασία. Μια εγκυμοσύνη ή η γέννηση ενός μωρού στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον της οικογένειας, μια ταινία στην τηλεόραση, μια παιδική ιστορία, ένα μωρό στο πάρκο μπορούν να αποτελέσουν καλές ευκαιρίες για να ξεκινήσει μια τέτοια συζήτηση. Βιβλία, εμπλουτισμένα με εικόνες σε μορφή παραμυθιού θα μπορούσαν να είναι πολύ βοηθητικά. Στην ηλικία αυτή η σωστή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, θα πρέπει να ξεκινήσει από την ανατομία του ανθρώπινου σώματος και τις διαφορές των δύο φύλων. Σημαντικό να λέμε την αλήθεια στα παιδιά και να χρησιμοποιούμε τους όρους ως έχουν επεξηγώντας τους όμως με τρόπο που το παιδί μπορεί να τους κατανοήσει. Κατά την προεφηβεία (10-13 ετών) και την εφηβεία (12 -18), η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση θα πρέπει να αρχίζει με τις αναμενόμενες αλλαγές στο σώμα και στην ψυχολογία του ατόμου κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Πρέπει να γίνεται εκτεταμένη και αναλυτική αναφορά στα γεννητικά όργανα και στον τρόπο λειτουργίας τους τόσο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης, όσο και κατά τη διάρκεια της κύησης. Στη συνέχεια δίνουμε πληροφορίες για τη σεξουαλική πράξη, τον αυνανισμό, τον οργασμό και προσπαθούμε να διαλύσουμε τους μύθους που κυριαρχούν γύρω από τα θέματα αυτά. Για παράδειγμα πολλοί έφηβοι πιστεύουν ότι αν αυνανίζονται συχνά μπορεί να τρελαθούν ή ότι το μέγεθος του πέους επηρεάζει τη σεξουαλική λειτουργία του άντρα. Τέτοιου είδους ανησυχίες πρέπει να καθησυχάζονται. Μια από τις κλασικές ερωτήσεις των εφήβων είναι το ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για σεξ. Εδώ δεν υπάρχει μια σωστή απάντηση γιατί το πότε είναι έτοιμος ο καθένας σωματικά και συναισθηματικά να έρθει σε επαφή πρώτη φορά είναι σχετικό. Στην περίπτωση αυτή λοιπόν κάνουμε μια αναφορά στο δικαίωμα του καθενός να ορίζει το σώμα του και να λέει όχι. Τονίζουμε ότι η σεξουαλική πράξη δεν είναι «μόδα», ούτε προνόμιο ενηλίκων και ότι η ηλικία έναρξης της σεξουαλικής ζωής σχετίζεται με τη σωματική και ψυχική ωριμότητα του κάθε ατόμου, η οποία ποικίλει. Καλό είναι εδώ να αναφερθούμε και στις δυσκολίες της πρώτης φοράς και στις προσδοκίες που έχουν οι έφηβοι από αυτή. Ψυχοσεξουαλική διαπαιδαγώγηση εφήβων
Ημερομηνία δημοσίευσης: 25 Αυγούστου 2010 Γράφει: Φρεγγίδου Ελισσάβετ, Ψυχολόγος M.Sc Σεξουαλικότητα είναι η έκφραση της ψυχικής και βιολογικής λειτουργίας με σκοπό τη σωματική και συναισθηματική ικανοποίηση και πληρότητα μέσω της ηδονής. Είναι μια έννοια πολυδιάστατη, που αφορά στη βιολογική, ψυχική, συναισθηματική και κοινωνική πλευρά του ανθρώπου. Η σεξουαλικότητα αποτελεί μια αυστηρά ατομική και ιδιωτική πτυχή της ζωής μας και συνδέεται με έννοιες όπως η ερωτική έλξη, η ερωτική πράξη, η σεξουαλική ταυτότητα, οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες κ.α. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι δεν υπάρχει μια εγγενής σεξουαλικότητα. Μπορεί να πάρει τη μορφή ετεροσεξουαλικότητας, ομοσεξουαλικότητας και αμφισεξουαλικότητας. Η σεξουαλικότητα ξεκινά να διαμορφώνεται από την παιδική ηλικία και διαφοροποιείται ανάλογα με το φύλο. Είναι χρήσιμο, να δούμε πώς αντιλαμβάνονται οι ίδιοι οι έφηβοι τη σεξουαλικότητά τους. Έτσι, λοιπόν, τα κορίτσια στην εφηβεία, συνήθως, παρουσιάζουν μεγαλύτερη αμφιθυμία, ως προς τη θηλυκότητά τους και περισσότερους περιορισμούς στη σεξουαλικότητά τους. Ενώ στα αγόρια, υπάρχει εμφανής και ελεύθερη έκφραση του ανδρισμού τους και της σεξουαλικότητάς τους. Πώς, ωστόσο, αντιμετωπίζει η κοινωνία τη σεξουαλική έκφραση των εφήβων; Τα κορίτσια, συνήθως, ενθαρρύνονται να αναστέλλουν τις σεξουαλικές τους επιθυμίες μέχρι να αφοσιωθούν σε μια σχέση και να αποφεύγουν ευκαιριακές σχέσεις, για τη διατήρηση της ηθικής τους. Από την άλλη, τα αγόρια ενθαρρύνονται να επιδεικνύουν τον ανδρισμό τους, καθώς και να συνάπτουν πολλές πρόσκαιρες σχέσεις, ως μέσο ισχυροποίησης του ανδρισμού τους. Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι η σωστή ενημέρωση για θέματα σχετικά με τη σεξουαλική δραστηριότητα, την προστασία από σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες και την πρόληψη εγκυμοσύνης με τις αντισυλληπτικές μεθόδους. Πιο συγκριμένα, στοχεύει: · Στην απόκτηση τεκμηριωμένης γνώσης (δηλαδή επιστημονική προσέγγιση των θεμάτων της σεξουαλικότητας πέρα από μύθους, προκαταλήψεις, προσωπικές εμπειρίες κλπ) και διασαφήνιση των σεξουαλικών μας αξιών. · Διαμόρφωση θετικής αντίληψης του εαυτού μας για το σεξ (ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής μας) και βελτίωση της ανθρώπινης επικοινωνίας (π.χ. η απαλλαγή από το άγχος συνομιλίας για θέματα σεξ μεταξύ συντρόφων, γονέων –παιδιών). · Αναγνώριση των αρνητικών σημείων στις ερωτικές μας σχέσεις. (εκμετάλλευση του ενός συντρόφου από τον άλλο, τα ψέματα στη σχέση, η υπερβολική εξάρτηση του ενός ή και των δύο συντρόφων, η ζήλια). · Έλεγχος γονιμότητας. (αντισύλληψη, προγεννητικός έλεγχος, αντιμετώπιση δυσκολιών στη σύλληψη κλπ). · Αποφυγή σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων (έρπης, χλαμύδια, κονδυλώματα, ηπατίτιδα, AIDS κλπ). · Κατανόηση και αντιμετώπιση προβλημάτων σεξουαλικής ανταπόκρισης. (σεξουαλικά προβλήματα όπως ανοργασμία, έλλειψη στύσης, πρόωρη εκσπερμάτωση, κλπ) Είναι, όμως, αποτελεσματική η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των εφήβων; Έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2008 στις ΗΠΑ σε 2.019 εφήβους, ηλικίας 15 έως 19 ετών, έδειξε ότι η σεξουαλική αγωγή, ενθαρρύνει και βοηθά τους έφηβους στο να αναβάλλουν την έναρξη πρώιμων σεξουαλικών σχέσεων. Αντίθετα με φόβους που εκφράζονταν κάποτε, η σεξουαλική αγωγή στους έφηβους δεν είναι αιτία ενθάρρυνσής τους για να αρχίσουν πρόωρα το σεξ. Παράλληλα, παρατηρήθηκε η αποτελεσματική μείωση των επικίνδυνων συμπεριφορών των εφήβων (μόλυνση από μικρόβια μέσω του σεξ, εγκυμοσύνες σε ανήλικες μητέρες). Δυστυχώς, στη χώρα μας η ερευνητική δραστηριότητα γύρω από το θέμα είναι ανεπαρκής. Έχουν πραγματοποιηθεί, κυρίως, έρευνες που αποδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη προώθησης και ενίσχυσης της σεξουαλικής αγωγής. Ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν από την απουσία ή τη μη-ορθή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση; · παραπληροφόρηση (συνομήλικοι, έντυπα, διαδίκτυο) η οποία οδηγεί σε σύγχυση και άγνοια ως προς την ευθύνη που επιφέρει η εμπλοκή σε μία σεξουαλική σχέση (θέματα υγείας- σεξουαλικά νοσήματα, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη) · αίσθημα ενοχής, φοβία απέναντι στη σεξουαλική πράξη ή απέναντι στο αντίθετο φύλο με ενδεχόμενη τη σύγχυση σεξουαλικής ταυτότητας · διαστρεβλωμένη επαφή με τη σεξουαλικότητα, τι είναι σωστό – λάθος, με αποτέλεσμα να διαμορφώνει το παιδί διαστρεβλωμένη εικόνα εαυτού / μειωμένη αυτοπεποίθηση - αυτοεκτίμηση. Τι χρειάζεται να συμβεί; Οι αρχαίοι μας πρόγονοι πολύ σοφά έλεγαν: ‘το προλαμβάνειν κρείττον του θεραπεύειν’. Επομένως, χρειάζεται πρόληψη. Και πρόληψη πάνω από όλα σημαίνει πετυχαίνω μια καλή επικοινωνία με το παιδί μου από μικρή ηλικία και δεν προσπαθώ να το προσεγγίσω όταν πια έχει φτάσει στην εφηβεία. Επικοινωνία σημαίνει ‘ακούω- μιλάω’ και όχι ‘μιλάω – ακούω’. Κι αυτό θα πει, όχι μόνο συμβουλές, που συχνά προκαλούν αντίδραση, προδιαθέτουν, οριοθετούν αυστηρά. Με τις συμβουλές, βάζω τα δικά μου μόνο πλαίσια και όρους, δεν αφήνω περιθώρια διαφορετικότητας, δεν ακούω τελικά τις ανάγκες του παιδιού αλλά τις δικές μου. Σαφέστατα, χρειάζεται να ενθαρρύνουμε, με υπομονή και επιμονή, τα παιδιά να μιλούν και να κάνουν ερωτήσεις, μέσα σε ένα ήρεμο κλίμα, χωρίς διάθεση κριτικής. Είναι, ακόμη, απαραίτητο να καταλάβουν τα παιδιά ότι το σεξ σχετίζεται με την αγάπη, την οικειότητα, το αίσθημα φροντίδας και σεβασμού και για το ίδιο το άτομο αλλά και για το σύντροφο του. Παράλληλα, χρειάζεται να αποδεσμευτώ από τα ταμπού του παρελθόντος και να αποδεχτώ ως γονιός έννοιες όπως, οι προγαμιαίες σχέσεις, η ομοφυλοφιλία ή ο αυνανισμός. Γενικότερα, είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι η εφηβεία είναι μία κρίσιμη και καθοριστική περίοδος με πολλές ιδιαιτερότητες. Κάθε παιδί είναι μοναδικό και ξεχωριστό ως προς την προσωπικότητα που διαμορφώνει και για το λόγο αυτό, πρέπει να υπάρξει χώρος για την ελεύθερη και αβίαστη ανάπτυξη της σεξουαλικότητάς του. Είναι ωφέλιμο να ενημερωνόμαστε διαρκώς για θέματα, που προβληματίζουν τα παιδιά της σημερινής εποχής. Η ανοιχτή και ουσιαστική επικοινωνία είναι ο μόνος τρόπος, για να νιώθουμε και να βρισκόμαστε κοντά στα παιδιά μας. Τέλος, είναι απαραίτητο να λαμβάνουμε υπόψη μας ότι οι συνθήκες και οι ανάγκες της κάθε εποχής είναι διαφορετικές και μέσα σε αυτές μεγαλώνουν τα παιδιά μας και έτσι να καταφέρουμε να αποδεσμευτούμε από ταμπού και προκαταλήψεις του παρελθόντος. ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ Νάντια Βολοσυράκη, Ψυχολόγος, Κέντρο ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Μια ερώτηση που κάνουν σχεδόν όλοι οι γονείς: <<Πότε θα πρέπει να αρχίσει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση;>>. Αυτή η ερώτηση θέτει αυτόματα ένα ακόμα ερώτημα: <<Γιατί θα πρέπει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση να διαφοροποιείται από την υπόλοιπη εκπαίδευση και αγωγή του παιδιού;>>. Το πώς θα αντιμετωπίσει, το παιδί και ο έφηβος, τα διάφορα θέματα γύρω από το σεξ και το πώς θα ρυθμίσει την σεξουαλική του συμπεριφορά, καθώς πλησιάζει στην σεξουαλική ωριμότητα, θα εξαρτηθεί και από τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που του έχει γίνει κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν αναφέρεται μόνο στα θέματα σεξουαλικών σχέσεων, αλλά και σε θέματα ευρύτερα, όπως είναι η σεξουαλική ηθική, οι υποχρεώσεις που έχουν οι άνθρωποι μεταξύ τους, καθώς και τα ιδανικά και οι αξίες, όπως ο αμοιβαίος σεβασμός, η υπευθυνότητα και η αγάπη. Πρόκειται δηλαδή, για ένα πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα. Όταν λέμε ότι τα παιδιά έχουν προβλήματα γύρω από το σεξ στην σχολική ηλικία, αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι ότι το παιδί παρουσιάζει <<προβλήματα>> μάλλον σεξουαλικής περιέργειας και σεξουαλικής άγνοιας. Τα παιδιά από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής, νιώθουν ευχαρίστηση να δείχνουν το σώμα τους και να βλέπουν το σώμα των άλλων. Οι ερωτήσεις γύρω από τα θέματα του σεξ, που εξακοντίζουν τα παιδιά στους ανυποψίαστους γονείς, είναι κατά κανόνα διερευνητικής φύσεως. Τα παιχνίδια υπόδυσης ρόλων του φύλου, το ψηλάφισμα των γεννητικών οργάνων, το ενδιαφέρον για το πώς, από πού και πότε έρχεται ένα παιδί στον κόσμο, είναι θέματα κοινά και απασχολούν από νωρίς όλα τα παιδιά. Αποτελούν μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης και στοιχείο μιας ευπρόσδεκτης περιέργειας, για να γνωρίσει το παιδί τον κόσμο στον οποίο ζει και δρα. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να γίνεται με τους απλούστερους όρους και με τα πιο λιτά – σταράτα – λόγια. Υποστηρίζεται ότι η καταλληλότερη στιγμή για να εξηγήσουμε στο παιδί το θέμα της σεξουαλικής επαφής ή της αναπαραγωγής, είναι όταν το ίδιο θα μας ρωτήσει. Αλλά, τι γίνεται αν το παιδί δεν μας ρωτήσει ποτέ; Η σιγή αυτή του παιδιού ίσως μας δείχνει ότι η περιέργεια του παιδιού έχει μπλοκαριστεί-καταπνιγεί μέσα του. Και φυσικά, θα ήταν παράλογο να το περιμένουμε για πάντα. Ένας γάμος, μια εγκυμοσύνη, μια γέννηση ενός παιδιού στο ευρύτερο οικογενειακό – φιλικό περιβάλλον, είναι όλα αρκετά φυσικά γεγονότα, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν την αρχή για ευκαιριακές συζητήσεις με το παιδί. Ακόμη και η τηλεόραση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πολύ ωραίο έναυσμα που θα φέρει την οικογένεια κοντά στο να συζητήσουν. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν εικόνες, σκίτσα του σώματος, ακόμα και φωτογραφίες μεταξύ των μελών της οικογένειας. Ειδικότερα, αποτελεί μία πολύ καλή ευκαιρία για τον γονέα του ιδίου φύλου με το παιδί να συζητήσει γύρω από όλα αυτά τα θέματα που απασχολούν το παιδί, εγκαθιδρύοντας μία σχέση εμπιστοσύνης. Αν το παιδί δυσκολεύεται να ανοιχτεί στη συζήτηση, το ποιο πιθανό είναι να υπάρχει κάτι στη στάση των ίδιων των γονέων του, που το εμποδίζει να συζητήσει το θέμα ελεύθερα. Το αποτέλεσμα θα είναι να αναζητήσει το παιδί κάποια άλλη πηγή άντλησης πληροφοριών προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του στις σεξουαλικές αναζητήσεις. Αν το παιδί διαπιστώσει ότι οι γονείς του μπορούν να μιλάνε ελεύθερα, γίνεται λιγότερο διστακτικό, και μπορεί να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του αβίαστα. Ας έχουμε υπόψη μας πως τα παιδιά έχουν την ανάγκη να ανακαλύψουν το σώμα τους, και μέσα από αυτό, τον εαυτό τους. Το γεγονός αυτό προκαλεί στους γονείς, εντελώς αδικαιολόγητα, μεγάλη ανησυχία. Οι γονείς που ανησυχούν υπερβολικά, εκτός του ότι δημιουργούν πρόβλημα στο εαυτό τους, ίσως δημιουργήσουν πρόβλημα και στο ίδιο το παιδί, ενώ δεν υπάρχει κανένας, μα κανένας, λόγος να συμβεί κάτι τέτοιο. Θυμηθείτε μόνο να εξηγείτε στο παιδί πως η αυτοερωτική συμπεριφορά είναι κάτι που έχει την απόλυτη ελευθερία να το κάνει, αρκεί να γίνεται πάντα στον προσωπικό χώρο του κάθε παιδιού. Ο Haim Ginott, αναφέρει: <<Η σωστή λύση είναι να περιβάλλουμε το νήπιο με τη στοργή μας, και αν πρόκειται για μεγαλύτερο παιδί, με την αγάπη και το ενδιαφέρον μας για τον έξω κόσμο έτσι ώστε ο αυτοερωτισμός να μην αποτελεί τον μόνο τρόπο ικανοποίησής του>>. Όσο πλήρης και αν είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο σπίτι ή το σχολείο, είτε αυτή γίνεται επίσημα είτε ευκαιριακά, το πιο σημαντικό στοιχείο, υπό την ευρεία έννοια, είναι το παράδειγμα που παίρνουν τα παιδιά από τη ζωή των γονέων τους. Τα παιδιά μπορούν να μάθουν, μέσα από την ζωή τους στην οικογένεια, ότι η αγάπη και ο έρωτας βασίζονται στο σεβασμό για τους άλλους. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, πως κάθε φορά που ο γονέας νιώθει ταραχή ή ντροπή μπροστά στις ερωτήσεις του παιδιού, του μεταφέρει περισσότερα με τον τρόπο που απαντά (τη διστακτικότητα στην ομιλία, τους ευφημισμούς και τις περιφράσεις), παρά με το περιεχόμενο της απάντησης. Και έτσι αυτό που μεταδίδεται στο παιδί είναι ότι υπάρχει κάτι παράξενο και κακό γύρω από το σεξ, το παιδί αισθάνεται ότι υπάρχει κάποια απόκρυφη έννοια στην ερώτηση του ή στην απάντηση που παίρνει. Ο γονέας σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να αποφεύγει να είναι περιπαικτικός, τιμωρητικός, βιαστικός ή να δείχνει αμήχανος. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται, με καταπληκτική ακρίβεια, τις λεπτές και υπονοούμενες αποχρώσεις και σημασίες που συνυπάρχουν στις προσποιητές, αφελείς και αδέξιες, λόγω έντονης αμηχανίας, απαντήσεις των ενηλίκων. Το παιδί παρατηρεί ότι δεν υπάρχει καμία παράξενη αντίδραση όταν αναφέρεται σε ‘φυσιολογικές’ λέξεις. Αντίθετα παρατηρεί ότι το ίδιο ακροατήριο εκπλήσσεται όταν κάνεις ερωτήσεις γύρω από το σεξ. Επίσης, παρατηρεί ότι, κάνοντας τέτοιου είδους ερωτήσεις, προκαλεί θυμό ή ιλαρότητα στους γύρω του. Οι δυσκολίες ξεκινούν από τη στιγμή που το σεξ συζητιέται ως κάτι ξεχωριστό, κάτι για το οποίο μιλάμε σχεδόν πάντοτε χαμηλόφωνα. Ο γονέας παρέχει σεξουαλική αγωγή ακόμη και με την απλή παρουσία του. Σημασία δεν έχει το τι λένε οι γονείς, αλλά το τι κάνουν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην απαντάμε στις ερωτήσεις των παιδιών με απόλυτη ειλικρίνεια, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μία σχέση εμπιστοσύνης σε θέματα σεξουαλικής αγωγής. Το παιδί οφείλει να μάθει όλη την αλήθεια. Ο γονέας δεν θα πρέπει να φοβάται να την αποκαλύψει, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο συναίσθημα που αναδύεται μέσα από τις σεξουαλικές σχέσεις και εστιάζοντας στην σχέση των ίδιων των γονέων, που δεν μπορεί παρά να αποτελεί για το παιδί το ωραιότερο παράδειγμα στις ‘επίμονες’ ερωτήσεις του, κατανοώντας πως το ίδιο αποτελεί την συνέχεια της αγάπης των δύο του γονέων, καλλιεργώντας παρόμοιο πρότυπο και για το ίδιο. Οι απαντήσεις που θα δώσουμε δεν πρέπει να είναι ολόκληρη διάλεξη στην ανθρωπολογία, στη σεξολογία ή στη μαιευτική. Πρέπει να είναι σύντομες, π.χ. με μια οι δύο προτάσεις. Προετοιμαστείτε λοιπόν για να καλύψετε την φυσιολογική περιέργεια των μικρών μας φίλων. Καταχωρήθηκε στην κατηγορία/ες: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών.
Tι πρέπει να γνωρίζουμε οι γονείς? Η σεξουαλική αγωγή στο σπίτι θεωρείται ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια στην επικοινωνία ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά όλων των ηλικιών. Πολλές φορές οι γονείς δεν είναι σίγουροι για το πώς να προσεγγίσουν το παιδί τους για θέματα γύρω από το σεξ. Ελλείψει αρκετών πληροφοριών, ή σχετικών μαθημάτων στο σχολείο, πολλά παιδιά βρίσκουν απάντηση σε άλλες πηγές, οι οποίες φυσικά μπορεί να είναι παραπλανητικές. Είναι σημαντικό από μικρή ηλικία να πείσουμε το παιδί μας ότι μπορεί να μας εμπιστευθεί, έτσι ώστε να είναι και αυτό ενημερωμένο, και εμείς να μην ανησυχούμε. Ας δούμε πώς αντιλαμβάνεται το παιδί την σεξουαλικότητα του από την ημέρα της γέννησης του μέχρι και την εφηβεία, προκειμένου να το κατανοήσουμε καλύτερα και να το διαπαιδαγωγήσουμε ανάλογα με τις ανάγκες της ηλικίας του. Από 0 έως 3 ετών: Ένα παιδί είναι σεξουαλικό ον από την ώρα της σύλληψής του. Έχει ορμόνες και εγκεφαλικές λειτουργίες, και από πολύ νωρίς έχει αντιδράσεις που αποτελούν σεξουαλικές εκδηλώσεις (π.χ. στύση του πέους). Έτσι, ανάλογα με το πώς αντιμετωπίζουμε το θέμα της τουαλέτας ή του μπάνιου, του δίνουμε τα πρώτα μηνύματα για τα όργανά του. Από 3 έως 6 ετών: Γύρω στην ηλικία των τριών, το παιδί ανακαλύπτει το φύλο του και τη σεξουαλικότητά του. Καθώς δε ο λόγος του γίνεται πιο παραγωγικός, αρχίζει να ρωτά πώς γεννιούνται τα μωρά και πώς μπαίνει το σποράκι στην κοιλιά της μαμάς. Αποκτά μια έντονη έλξη για όποιον θυμίζει τους γονείς του, ενώ ανακαλύπτει τον αυνανισμό. Ιδιαίτερα τα αγόρια, πιάνουν το πέος τους από τον πρώτο κιόλας χρόνο της ζωής τους, επειδή το βλέπουν σαν ένα περίεργο εξάρτημα, που προεξέχει από το υπόλοιπο σώμα τους. Τα νήπια χαϊδεύονται για την ευχαρίστηση που νιώθουν. Αυτή η ευχαρίστηση δεν είναι σεξουαλική. Όταν γίνουν πέντε ή έξι χρόνων, επιδίδονται σε σεξουαλικές διερευνήσεις με μορφή παιχνιδιού με άλλα συνομήλικά τους παιδιά. Στην ηλικία από 6 έως 9 ετών: Το παιδί τώρα πια συνδέει την ερωτική έλξη με την αγάπη. Στο σχολείο όμως παίρνει διάφορα μηνύματα, μαθαίνει να γελά πονηρά και να λέει κακές λέξεις. Αντιμετωπίζει το σεξ σαν ένα ολοκαίνουργιο, λίγο βρόμικο παιχνίδι. Είναι σημαντικό να μοιραστεί το παιδί τις γνώσεις του μαζί μας προκειμένου να το ενημερώσουμε σωστά. Σε περίπτωση που σοκαριστούμε ή απαγορέψουμε κάποιες εκφράσεις το παιδί θα αποκρύψει τις πληροφορίες που έχει και πιθανόν να λάβει λάθος ενημέρωση με αποτέλεσμα να κατανοήσει την έννοια του λάθος. Από 9 έως 12+ : Οι έφηβοι σε αυτή την ηλικία ανακαλύπτουν τη σεξουαλικότητά τους με τον αυνανισμό, ο οποίος συνήθως αρχίζει περίπου στα δέκα με έντεκα χρόνια. Έχοντας αρχίσει η παραγωγή αρσενικών και θηλυκών ορμονών, καταφεύγουν για πρώτη φορά στον αυνανισμό συνειδητά για τη σεξουαλική τους ικανοποίηση. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι σημαντικό να ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια της γέννησης του παιδιού. Καλό είναι να μην αποφεύγουμε την συζήτηση επειδή συνήθως οι ερωτήσεις που μας κάνουν τα παιδία μας φέρνουν σε αμηχανία. Οι απαντήσεις θα πρέπει να είναι ειλικρινείς και χωρίς υπεκφυγές. Μέχρι την εφηβεία επιβάλλεται να έχει προηγηθεί ουσιαστική ενημέρωση όσον αφορά το σεξ, διότι η ηλικία αυτή λόγω της ψυχοσυναισθηματικής αλλαγής δεν αφήνει περιθώρια επικοινωνίας με τους γονείς. Στεργιοπούλου Ελευθερία. Ψυχολόγος για παιδιά, εφήβους, οικογένεια. http://www.eleftheriastergiopoulou «Μακάρι να κοιμούνταν και να ξυπνούσαν όταν θα είχαν πια ενηλικιωθεί», γράφει ο Σαίξπηρ, αναφερόμενος στους εφήβους και πιθανώς πρόκειται για μια φράση που έχει περάσει από το μυαλό σας, αν έχετε παιδιά που βρίσκονται στην εφηβεία. Περίοδος αμφισβητήσεων και ανατροπών για τις οποίες ούτε οι έφηβοι ούτε οι γονείς είναι ποτέ πραγματικά έτοιμοι, η εφηβεία είναι μια από τις ομορφότερες, αλλά και πιο δύσκολες περιόδους της ζωής. Oι γονείς βλέπουν το παιδί τους να περνά στον κόσμο των ενηλίκων και το σεξ αποκτά ξαφνικά καίριο ρόλο στη ζωή των εφήβων. Πολύ συχνά θέμα-ταμπού, αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα ζητήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν έφηβοι και γονείς. Πώς να προσεγγίσετε τη σεξουαλική ωρίμανση του παιδιού σας; Και οι έφηβοι, πώς να μπείτε ομαλά, χωρίς φόβους και περιττές αγωνίες, στο γοητευτικό κόσμο των ερωτικών σχέσεων;
Η εφηβεία είναι μια ηλικιακή περίοδος που μπορεί να αρχίσει από τα 10 και διαρκεί έως και τα 19 χρόνια. Χωρίζεται αναπτυξιακά σε 3 περιόδους: Στην πρώιμη εφηβεία (10-14), στη μέση εφηβεία (14-17) και στην όψιμη εφηβεία (πάνω από 17). ● Στην αρχή της εφηβείας, η σωματική ανάπτυξη (όσον αφορά κυρίως το μυοσκελετικό σύστημα, δηλαδή το ύψος, το βάρος κλπ.) είναι τόσο έντονη και θεαματική που συγκρίνεται σε ρυθμό μόνο με την πρώτη βρεφική ηλικία. Oι έφηβοι βλέπουν τις πρώτες αλλαγές στο σώμα τους: να μεγαλώνουν τα γεννητικά όργανα (στα αγόρια), το στήθος στα κορίτσια, να αυξάνεται η τριχοφυΐα, να βαραίνει η φωνή... Φυσικά, ένας πολύ μεγάλος σταθμός για την αρχή της εφηβείας στα κορίτσια είναι η περίοδος, που έρχεται κατά μέσο όρο στα 12,5 χρόνια. Παράλληλα, δημιουργούνται απορίες: Κάθε έφηβος αναρωτιέται αν θα είναι όμορφος, αν θα γίνει ψηλός κλπ. Όσον αφορά το σεξουαλικό ενδιαφέρον, ο έφηβος ενδιαφέρεται -σε πλατωνικό επίπεδο- για το άλλο ή, πιο σπάνια, για το ίδιο φύλο. Ένας κίνδυνος σε αυτή την περίοδο είναι ο έφηβος να έχει αναπτυχθεί πολύ (πιθανώς και νωρίτερα από την αναμενόμενη ηλικία) και ωστόσο, να δυσκολεύεται να διαχειριστεί το σώμα του, τα συναισθήματα και τη σεξουαλικότητά του γιατί ο ρυθμός με τον οποίο ωριμάζει ψυχοκοινωνικά δεν συμβαδίζει με τη σωματική του ανάπτυξη. ● Στη μέση εφηβεία, ο έφηβος περνά στην πράξη όσον αφορά το σεξ, πειραματίζεται έντονα και είναι πιθανό να αποκτήσει ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις, συνήθως με συνομηλίκους του. Καθώς δεν ενδιαφέρεται για το μέλλον και είναι προσκολλημένος στο παρόν, συνήθως δεν μπορεί να καταλάβει τις πιθανές επιπτώσεις των πράξεών του, δεν μπορεί να κάνει υποθέσεις και θεωρεί ότι σε εκείνον δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα κακό. Έτσι, είναι πολύ πιο εύκολο να αναπτύξει συμπεριφορές υψηλού κινδύνου (π.χ. ναρκωτικά, αλκοόλ κλπ.). Επιπλέον, είναι πιθανό να κάνει πολλές σχέσεις μικρής διάρκειας, πιστεύοντας ότι η καθεμία είναι ξεχωριστή, ή/και να έρχεται σε επαφή με πολλούς και διαφορετικούς συντρόφους, συχνά χωρίς τις απαραίτητες προφυλάξεις. ● Στην όψιμη εφηβεία, ο έφηβος αποκτά την ικανότητα να έχει μια λειτουργική σχέση τόσο με τους άλλους όσο και με το σύντροφό του. Σταματά πια να κινείται μόνο με γνώμονα τον αυθορμητισμό, τον εγωισμό και το ναρκισσισμό, έχει πιο ρεαλιστικές απαιτήσεις από το σύντροφο, οι σχέσεις του διαρκούν περισσότερο και βασίζονται στη συντροφικότητα. Μιλώντας στα παιδιά για το σεξ Η σεξουαλική «αγωγή» πρέπει να ξεκινάει από τότε που το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και δεν είναι μια συζήτηση για την οποία πρέπει να περιμένουμε την εφηβεία. Oι γονείς χρειάζεται να μιλήσουν στα παιδιά με ειλικρίνεια, στην αρχή με πολύ απλά μηνύματα (τι είναι το κάθε μέρος του σώματος, γιατί οι άνθρωποι κάνουν σεξ, πώς γεννιούνται τα παιδιά κλπ.), τα οποία, όσο μεγαλώνουν τα παιδιά, θα γίνονται πιο σύνθετα. Σε αυτή την προσπάθεια μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάποιο βιβλίο - υπάρχουν πολλά στην αγορά, άλλα για μεγάλους και άλλα για μικρούς, είτε για να πάρουν κατευθύνσεις οι ίδιοι είτε για να διαβάσουν τα παιδιά και να συνειδητοποιήσουν τα όσα δυσκολεύονται να καταλάβουν. Σημαντικό είναι να ξέρουν οι γονείς ότι το σεξ δεν θα πρέπει να παρουσιάζεται ως ταμπού, ως κάτι βρόμικο, ανήθικο ή επικίνδυνο. Χρειάζεται οι ίδιοι να ξεπεράσουν τα άγχη, τους φόβους και τη συστολή τους, ώστε να βοηθήσουν και τα παιδιά τους να αποκτήσουν μια υγιή σχέση με το σεξ. Αν βέβαια οι γονείς δεν έχουν μιλήσει ποτέ στα παιδιά τους για όλα αυτά τα ζητήματα, θα πρέπει να ξεκινήσουν να το κάνουν -η μητέρα στο κορίτσι και ο πατέρας στο αγόρι- όταν παρατηρήσουν τα πρώτα σημάδια της εφηβείας και τότε πια θα πρέπει να πουν τα «πάντα», χωρίς περιστροφές. Η ενημέρωση για το σεξ πρέπει να ξεκινάει από την οικογένεια και να συμπληρώνεται από το σχολείο. Oι τρεις στόχοι της σωστής ενημέρωσης ● Να μάθουν τα παιδιά για τις υπάρχουσες μεθόδους αντισύλληψης και τη σωστή χρήση τους. Η καλύτερη μέθοδος είναι το προφυλακτικό -όταν χρησιμοποιείται σωστά, σε κάθε επαφή και σε όλη τη διάρκειά της-, καθώς προστατεύει τόσο από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη όσο και από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, τα οποία σημειώνουν αύξηση στην εφηβεία. Τα αντισυλληπτικά χάπια ενδείκνυνται όταν υπάρχει μια μόνιμη σχέση και όταν συνυπάρχουν και λόγοι υγείας στους οποίους θα μπορεί να βοηθήσει (π.χ. πολυκυστικές ωοθήκες, διαταραχές της περιόδου κ.ά.). ● Να γνωρίζουν τι μπορούν να κάνουν αν συμβεί κάποιο ατύχημα με το προφυλακτικό ή πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη -μια που πολλές εκτρώσεις γίνονται σε έφηβες-, ζητώντας βοήθεια από τους γονείς ή το γιατρό τους. Το χάπι της επόμενης ημέρας είναι μια λύση επείγουσας αντισύλληψης, αλλά δεν είναι μέθοδος αντισύλληψης και οι έφηβοι χρειάζεται να το κατανοήσουν αυτό. ● Αν είναι κορίτσια και έχουν ολοκληρωμένες σχέσεις, να ξεκινήσουν να πηγαίνουν τακτικά στο γυναικολόγο και να κάνουν το τεστ Παπανικολάου μία φορά το χρόνο. Γιατί τα αγόρια δυσκολεύονται περισσότερο στο σεξ; Ένας λόγος είναι ίσως το γεγονός ότι στα αγόρια οι αλλαγές είναι πολύ απότομες και ξαφνικές, ενώ εκείνα δεν είναι έτοιμα (ώριμα) να χειριστούν τις επιθυμίες, την ερωτική διάθεση που νιώθουν, τις ανασφάλειες που έχουν κλπ. Ένας άλλος λόγος είναι ότι τα αγόρια ανοίγονται και μιλάνε πολύ πιο δύσκολα από τα κορίτσια, συχνά δεν είναι κοντά στους πατεράδες τους, έχουν πολλούς φόβους, π.χ. την ομοφυλοφιλία, δεν ενημερώνονται επαρκώς, δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια από γιατρούς κλπ. Μάλιστα, πολλές φορές αυτές οι προβληματικές συμπεριφορές συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή. |
Συμβουλευτική παιδιών και εφήβωνΗ σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι η διαδικασία ενημέρωσης για την αναπαραγωγή, τη συνουσία και τις σεξουαλικές σχέσεις. Αφορά θέματα ανατομίας, αναπαραγωγής, διαφορών των φύλων και υγιεινής. Επίσης αναφέρεται σε κινδύνους, σε πρόληψη εγκυμοσύνης και σε τεχνικές γονιμοποίησης. Η σεξουαλική ηθική, οι υποχρεώσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, ιδανικά και αξίες, όπως αμοιβαίος σεβασμός, υπευθυνότητα και αγάπη θα πρέπει επίσης να αποτελούν μέρος της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.
Το πώς θα αντιμετωπίσει, το παιδί και ο έφηβος, τα διάφορα θέματα γύρω από το σεξ και το πώς θα ρυθμίσει τη σεξουαλική του συμπεριφορά, καθώς πλησιάζει στη σεξουαλική ωριμότητα, θα εξαρτηθεί και από τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που του έχει γίνει κατά τη διάρκεια της παιδική του ηλικίας. Φορείς της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης είναι οι γονείς, το σχολείο, οι φίλοι, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, το διαδίκτυο και εξειδικευμένοι επιστήμονες. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση θα πρέπει να γίνεται με τους απλούστερους όρους και με τα πιο λιτά λόγια, μια και υπάρχει η τάση στους ανθρώπους να λένε πολλά, χωρίς να μπαίνουν στο κύριο θέμα καθόλου, όταν μιλάνε στα παιδιά για το σεξ. Υπάρχει επίσης η τάση, να μιλούν για τα θέματα αυτά με πολύ συναισθηματισμό. Στόχος μας είναι το παιδί να κατανοήσει, ότι η σεξουαλική επαφή είναι ένα απολύτως φυσιολογικό κομμάτι της ζωής μας και να ενημερωθεί έγκυρα γι’ αυτό, χωρίς να του μένει η αίσθηση ότι πίσω από το σεξ υπάρχει κάτι πονηρό, απαγορευμένο ή κρυφό. Για το λόγο αυτό σημαντικό είναι οι γονείς που θα αναλάβουν να μιλήσουν στα παιδιά τους για τη σεξουαλική πράξη, να το κάνουν με την ίδια ψυχραιμία που απαντάνε σε άλλους είδους ερωτήματα του παιδιού. Γέλια, πονηρά χαμόγελα, αμηχανία, προσπάθειες αποφυγής της συζήτησης ή αντίθετα υπερβολικές εξηγήσεις, κάνουν το θέμα αυτό ελκυστικό για το παιδί, παρουσιάζοντας το όμως ταυτόχρονα ως κάτι απαγορευμένο. Ο γονέας θα πρέπει να αποφεύγει να είναι περιπαικτικός, τιμωρητικός, βιαστικός ή να δείχνει αμήχανος. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται, με καταπληκτική ακρίβεια, τις λεπτές και υπονοούμενες αποχρώσεις και σημασίες που συνυπάρχουν στις απαντήσεις των ενηλίκων. Το παιδί παρατηρεί ότι δεν προκαλεί καμιά ιδιαίτερη προσοχή στους γύρω του, όταν λέει τις λέξεις «πόδι» ή «χέρι». Αντίθετα, παρατηρεί ότι το ίδιο ακροατήριο συγκεντρώνει την προσοχή του επάνω στο παιδί, όταν μιλάει για τα γεννητικά όργανα. Επίσης, παρατηρεί ότι, λέγοντας τέτοιες λέξεις, προκαλεί θυμό ή ιλαρότητα στους γύρω του. Το παιδί στην περίπτωση αυτή θα αρχίσει να ψάχνει μόνο του να βρει τις πληροφορίες που θέλει και ελάχιστα θα εμπιστεύεται και θα απευθύνεται στους γονείς. Έτσι, ενέχει ο κίνδυνος της παραπληροφόρησης αλλά και της αντιμετώπισης του σεξ με μεγαλύτερη συναισθηματική βαρύτητα απ’ όσο του αξίζει. Βιασμός – σεξουαλική κακοποίηση –παιδεραστίαΈνα κομμάτι στο οποίο θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή. Τα παιδιά από πολύ μικρά θα πρέπει να προετοιμάζονται για τέτοιου είδους κινδύνους. Να γνωρίζουν ότι μπορούν να πουν όχι όταν κάτι τους ενοχλεί ή τους φέρνει σε δύσκολη θέση. Και να ξέρουν ότι υπάρχουν άτομα στα οποία μπορούν να απευθυνθούν για βοήθεια όταν κάτι τέτοιο συμβεί. Φυσικά εξηγούμε το τι σημαίνει βιασμός, τι παιδεραστία και ποιες συμπεριφορές συνιστούν σεξουαλική κακοποίηση.
Σχέσεις των δύο φίλων
Η σεξουαλική αγωγή δεν πρέπει να περιλαμβάνει μόνο θέματα που αφορούν τη σεξουαλική πράξη αυτή κάθε αυτή. Θα πρέπει να αναφέρεται γενικότερα σε θέματα σχέσεων και σε συναισθήματα. Οι έφηβοι συχνά έρχονται αντιμέτωποι με πρωτόγνωρα συναισθήματα κατά την επαφή με το άλλο φύλο, τα οποία πιθανόν να μη ξέρουν πώς να τα διαχειριστούν. Καλό είναι να μιλάμε μαζί τους για τη συντροφικότητα, την κατανόηση, τη στήριξη, το σεβασμό, την εμπιστοσύνη, την ασφάλεια, την αγάπη, τα κοινά ενδιαφέροντα.
Γενικότερα, είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι το σεξ είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή μας. Όλοι το αναγνωρίζουμε και όμως δυσκολευόμαστε να το συζητήσουμε, ειδικά όταν είμαστε υποχρεωμένοι να ενημερώσουμε τα παιδιά μας. Αυτή η συστολή δεν είναι παράλογη, αν αναλογιστούμε τον τρόπο που έχουμε μεγαλώσει. Σε πολλές οικογένειες το σεξ είναι ένα απαγορευμένο θέμα που δεν έπρεπε να συζητείται. Ωστόσο η ενημέρωση των παιδιών για τη σεξουαλικότητα είναι απαραίτητη. Όταν τα μέλη της οικογένειας μάθουν να μιλούν ανοιχτά για κάθε θέμα – συμπεριλαμβανομένου του σεξ – τα πλεονεκτήματα είναι πολλά. Αρχικά, γιατί υπάρχει ανοιχτή επικοινωνία γονέων – παιδιών, γεγονός που δημιουργεί στα παιδιά το αίσθημα της εμπιστοσύνης προς τους γονείς τους. Μελλοντικά, αν τυχόν αντιμετωπίσουν κάποια δυσκολία ή πρόβλημα, θα έχουν την άνεση να το μοιραστούν με τους γονείς τους. Επιπλέον, ένα καλά ενημερωμένο παιδί, μαθαίνει να μη ντρέπεται για το σώμα του και να αποδέχεται τα ερωτικά του συναισθήματα ως κάτι φυσιολογικό, όπως πραγματικά είναι. Όταν, λοιπόν, τα παιδιά θα φθάσουν στην περίοδο της εφηβείας κατά την οποία θα υπάρξει η αφύπνιση της σεξουαλικότητα, θα έχουν μάθει να σέβονται το σώμα τους και να το χειρίζονται σωστά. Η αξίωση για σεξουαλική διαπαιδαγώγηση
Σχεδόν στο σύνολο τους οι νέοι στην Ελλάδα λένε «ναι» στη σεξουαλική αγωγή (Schooligans. Το περιοδικό των μαθητών του τελευταίου θρανίου, 2004). Η πλειοψηφία των νέων μαθητών θεωρούν ότι το μάθημα θα πρέπει να ενταχθεί στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του σχολείου (Κακαβούλης 1995,1999, Κρεατσάς 1995, Κρουσταλάκης 1995, Τσουγκενή-Σταυρέκα & Παπαχρήστου 1999). Ένα μεγάλο μέρος των μαθητών προτείνουν την εισαγωγή του μαθήματος ήδη από το δημοτικό (Κακαβούλης 1999, Κρεατσάς 1995, Κρουσταλάκης 1995). Σύμφωνα με άλλη έρευνα οι έφηβοι αναφέρουν τα 10-13 χρόνια τους σαν την ηλικία όπου αρχίζει το ενδιαφέρον τους για θέματα της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και σεξουαλικής συμπεριφοράς (Μπεζεβέγκης,Γιαννίτσας,Γεωργουλέας 1998), στην ίδια ηλικία περίπου παρατηρούμε την έναρξη των εφηβικών αλλαγών στο σώμα. Αλλά και οι έλληνες γονείς έχουν θετική στάση απέναντι στην σεξουαλική διαπαιδαγώγηση σαν εκπαιδευτική παρέμβαση. Ο Κρεατσάς (1995) αναφέρει ότι σε δείγμα 1000 γονέων οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι η εισαγωγή ανάλογου μαθήματος στο σχολείο θα ήταν επιτυχημένη. Ακόμη ,οι μισοί από αυτούς πίστευαν ότι κάτι τέτοιο θα έπρεπε να αρχίσει από το νηπιαγωγείο. Η Ιωαννίδη-Καπόλου (1997) σε έρευνα της αναφέρει ότι σχεδόν όλοι οι γονείς του δείγματος της θεωρούσαν την ένταξη της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο αναλυτικό πρόγραμμα σημαντική, κυρίως λόγω του κινδύνου της μόλυνσης από τον ιο του AIDS. Και σε αυτήν την έρευνα οι μισοί από τους ερωτώμενους θεωρούσαν καταλληλότερο το δημοτικό για μια τέτοια παρέμβαση. Άλλη έρευνα ανάμεσα σε γονείς στην Ελλάδα (Κακαβούλης 2001) δείχνει ξεκάθαρα ότι οι γονείς θεωρούν την σεξουαλική αγωγή σημαντική ήδη από τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης ενώ η οικογένεια και το σχολείο κρίνονται ανεπαρκείς για να εκπληρώσουν αυτό το καθήκον, ενώ επίσης πιστεύουν ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση θα πρέπει να έχει ένα βαθύτερο νόημα για τα παιδιά. Παρόμοιες αντιλήψεις εκφράζει και η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Κακαβούλη (1995) , οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι το σχολείο δεν είναι προετοιμασμένο να προσφέρει τέτοιου είδους εκπαίδευση, παρόλο που θεωρούν ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση θα πρέπει να ενταχθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα είτε σαν ανεξάρτητο μάθημα είτε σαν ενταγμένο στη γενικότερη ύλη. Επιπρόσθετα οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι θα έπρεπε ζητήματα σεξουαλικής ανάπτυξης και διαπαιδαγώγησης να είναι κομμάτι της εκπαιδευτικής τους κατάρτισης. Πράγμα που βρίσκει σύμφωνους και τους περισσότερους φοιτητές των παιδαγωγικών τμημάτων(Kakavoulis & Frrest 1999). Η ανάγκη της Σεξουαλικής Αγωγής στη Εκπαίδευση Aνδρέας Σωτηριάδης, Εκπαιδευτικός 4 Οκτ. 2009 Το θέµα της Σεξουαλικής Αγωγής στα σχολεία δεν είναι νέο. Είναι ένα θέµα που απασχόλησε και συνεχίζει να απασχολεί όλους, νέους, γονείς και εκπαιδευτικούς τα τριάντα τελευταία χρόνια. Το 1979 ο Κυπριακός Σύνδεσµος Οικογενειακού Προγραµµατισµού διενήργησε παγκύπρια έρευνα για την εισαγωγή της Σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία. Η έρευνα απευθυνόταν σε τρεις οµάδες ατόµων, στους γονείς, στους εκπαιδευτικούς και στους έφηβους. Τα αποτελέσµατα της έρευνας κατέδειξαν ότι και οι τρεις κατηγορίες ήταν στη συντριπτική τους πλειοψηφία υπέρ της ένταξης της Σεξουαλικής Αγωγής στα σχολεία. Από το 1979 µέχρι σήµερα το Υπουργείο Παιδείας κατέβαλε σπασµωδικές, θα έλεγα, προσπάθειες για εισαγωγή του µαθήµατος στα σχολεία. Το 2001 συστάθηκε επιτροπή που πρότεινε το µάθηµα Σεξουαλική Αγωγή να εφαρµοστεί πιλοτικά στους µαθητές της τρίτης γυµνασίου. Βρισκόµαστε στο 2007, η Κύπρος είναι μέλος της Ε.Ε., και παρόλο που σύµφωνα µε τον Ευρωπαϊκό κανονισµό 1567/2003 άρθρο 2, οι έφηβοι έχουν το δικαίωµα µιας επαρκούς πρόσβασης σε πληροφορίες, εκπαίδευση και υπηρεσίες όσον αφορά την αναπαραγωγή και σεξουαλική ζωή , η σεξουαλική αγωγή δεν έχει θεσµοθετηθεί και δεν υπάρχει η απαραίτητη στρατηγική για την διασφάλιση και πρόσβασή της. Αλλά τι είναι Μάθηµα Διαφυλικών σχέσεων ή Σεξουαλική Αγωγή; Σεξουαλική Αγωγή είναι : « Η γνώση, η κατανόηση και ο έλεγχος από το άτοµο της γενετήσιας και αναπαραγωγικής λειτουργίας ». Οι γνώσεις αυτές αναφέρονται στην ανατοµία και στη λειτουργία του γεννητικού συστήµατος, στις διαφορές ανάµεσα στα δυο φύλα, στη σύλληψη και γονιµοποίηση, στην εγκυµοσύνη και ανάπτυξη του εµβρύου, στον τοκετό, στο θηλασµό, στην εµµηνόπαυση, στην αντισύλληψη και διακοπή της εγκυµοσύνης, στα διάφορα σεξουαλικά νοσήµατα (πρόληψη, θεραπεία ), στις σεξουαλικές διαταραχές, στην υγιεινή της γεννετικής περιοχής , στην αντιµετώπιση προβληµάτων ανάµεσα στα δυο φύλα κ.ά. Στην Κύπρο και στην Ελλάδα ,στοιχεία σεξουαλικής αγωγής διδάσκονται στους µαθητές της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης στα πλαίσια των προγραµµάτων υγείας. Το ερώτηµα που τίθεται µπροστά σε όλους εκπαιδευτικούς, γονείς και µαθητές είναι: Ναι ή όχι στην εισαγωγή του µαθήµατος της Σεξουαλικής αγωγής στο οργανωµένο σχολείο; Προτού δώσουµε µια απάντηση στο πιο πάνω ερώτηµα ας δούµε τι λένε οι έρευνες στο θέµα αυτό. Το Ινστιτούτο Αναπαραγωγής Ιατρικής Κύπρου και ο Οργανισµός Νεολαίας πραγµατοποίησαν, σε παγκύπρια βάση, έρευνα για την υγεία στις διαφυλικές σχέσεις και τη σεξουαλικότητα µεταξύ των µαθητών. Στην έρευνα πήραν µέρος 1.670 µαθητές από Β’ Γυµνασίου µέχρι Γ΄ Λυκείου. Η επιλογή των µαθητών έγινε τυχαία. 750 µαθητές και 920 µαθήτριες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτηµατολόγιο που διανεµήθηκε. Μεταξύ των άλλων η πιο πάνω έρευνα κατέληξε στα ακόλουθα συµπεράσµατα: - Η πλειοψηφία των µαθητών γυµνασίου και λυκείου ζητά μάθηµα σεξουαλικής αγωγής από τη γυµνασιακή ηλικία σε συνδυασµό µε κατάλληλη ενηµέρωση και στήριξη από το σχολείο και οικογένεια. - Την ίδια ώρα, χωρίς να έχουν ενηµέρωση γύρω από θέµατα που άπτονται της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, τα παιδιά καταφεύγουν για καθοδήγηση σε φίλους , όχι όµως όσο θα έπρεπε σε καθηγητές, γιατρούς και άλλους ειδικούς. Όπως καταδεικνύεται από τα αποτελέσµατα της έρευνας, ποσοστό 64,5% των µαθητών απευθύνονται συνήθως για καθοδήγηση σε φίλους, ενώ το 43,3% των ερωτηθέντων ζητούν ενηµέρωση από τους γονείς τους. Ποσοστό 31% προτιµούν να αναζητούν λύσεις στις απορίες τους σε βιβλία. Ταυτόχρονα, οι πλείστοι από τους ερωτηθέντες µαθητές εξέφρασαν την άποψη ότι η σεξουαλική αγωγή πρέπει να ξεκινά από το γυµνάσιο .(56,9% των αγοριών και 72,5 των κοριτσιών) Όσον αφορά τη µορφή της σεξουαλικής αγωγής στην οικογένεια, οι µαθητές θεωρούν ότι πρέπει να γίνεται υπό µορφή ελεύθερης συζήτησης, ενώ για την αγωγή στο σχολείο πιστεύουν ότι πρέπει να γίνεται πρώτα ενηµέρωση η οποία θα συνοδεύεται µε ελεύθερη συζήτηση. Από την έρευνα καταδεικνύεται επίσης ότι οι ανήλικοι παρακολουθούν εικόνες µε σεξουαλικό περιεχόµενο από βίντεο, ψηφιακούς δίσκους, το διαδύκτιο, ζώνη ενηλίκων στην τηλεόραση, περιοδικά και φωτογραφίες. Τον περασµένο Νοέµβριο και συγκεκριµένα στις 17 Νοεµβρίου, 2006, παρουσιάστηκαν τα πορίσµατα δυο ερευνών που διεξήχθησαν µέσα στα πλαίσια Ευρωπαϊκών Προγραµµάτων από τον Κυπριακό Σύνδεσµο οικογενειακού Προγραµµατισµού. Οι έρευνες που παρουσιάστηκαν είναι: - Γνώσεις και στάσεις των νέων σε θέµατα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και δικαιωµάτων». - Aξιολόγηση της σεξουαλικής αγωγής στην Κύπρο. Τι πληροφορίες παίρνουν οι νέοι και από πού; Η πρώτη έρευνα έγινε από εθελοντές του Συνδέσµου µε ερωτηµατολόγια που συµπληρώθηκαν από νέους 17–24 ετών. Η δεύτερη έρευνα έγινε µε τη χρήση αναλυτικών συνεντεύξεων µε 6 αγόρια και 6 κορίτσια, ηλικίας 15-18 χρόνων από αστικές περιοχές της Κύπρου. Τα πορίσµατα των δυο αυτών ερευνών συνοψίζονται ως εξής: (α) Οι νέοι παίρνουν τις περισσότερες πληροφορίες για τη σεξουαλικότητα από φίλους και από τα ΜΜΕ, όµως δε θεωρούν τις πηγές αυτές έγκυρες, και θα ήθελαν να παίρνουν τέτοιες πληροφορίες από ειδικούς. (β) Οι περισσότεροι νέοι (94%) πιστεύουν ότι το σχολείο έχει ευθύνη για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των µαθητών, και ότι αυτό δεν γίνεται επαρκώς, ούτε µε τον κατάλληλο τρόπο. Από τους ερωτηθέντες, 52 % πιστεύουν ότι η σεξουαλική αγωγή πρέπει να ξεκινά στο γυµνάσιο – λύκειο και 38% στο δηµοτικό. Το µάθηµα της σεξουαλικής αγωγής διδάσκεται κυρίως, στο µάθηµα της βιολογίας ή της οικιακής οικονοµίας και βρίσκουν ότι ο τρόπος µε τον οποίο γίνεται είναι ανιαρός, στεγνός, και εκτός θέµατος µε αποτέλεσµα τα απαραίτητα µηνύµατα να µη µεταφέρονται. (γ) Υπάρχει άγνοια για τα σεξουαλικά µεταδιδόµενα νοσήµατα, τον τρόπο µετάδοσης τους, και τους τρόπους προστασίας από αυτά. Επίσης, οι νέοι πιστεύουν ότι τα ΣΜΝ δεν τους αφορούν. (δ) Οι γνώσεις για τις µεθόδους αντισύλληψης και τη σωστή χρήση τους είναι πολύ περιορισµένες. (ε) Υπάρχει σύγχυση ανάµεσα στους νέους για αµφιλεγόµενα θέµατα όπως, η αντισύλληψη, η έκτρωση και η οµοφυλοφιλία, µε εµφανή στοιχεία προκατάληψης σε πολλές από τις απαντήσεις των νέων. (στ) Διαφάνηκε έντονα η ανάγκη των νέων για πληροφόρηση και προβληµατισµό γύρω από θέµατα εξουαλικότητας. Αποτελέσµατα: Σχεδόν οµόφωνα (94%) οι νέοι πιστεύουν ότι το Σχολείο οφείλει να έχει ενεργό ρόλο στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων. Από τους ερωτηθέντες, 52% πιστεύουν ό, τι η σεξουαλική αγωγή πρέπει να ξεκινά στο γυµνάσιο – λύκειο και 38% στο δηµοτικό.Τα Συµπεράσµατα που εξάγονται και από τις δυο έρευνες είναι ότι: - Η εφαρµογή προγραµµάτων σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία σύµφωνα µε τις ανάγκες των νέων και της σύγχρονης µεταβαλλόµενης Κυπριακής κοινωνίας , είναι µια πραγµατική ανάγκη. - Τα προγράµµατα αυτά πρέπει να καταρτιστούν από ειδικούς και να εφαρµοστούν από κατάλληλα εκπαιδευµένα άτοµα για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των νέων για έγκυρη πληροφόρηση. - Οι νέοι χρειάζονται περισσότερη πληροφόρηση, προβληµατισµό και συζήτηση γύρω από ευαίσθητα θέµατα για τα οποία οι απόψεις τείνουν να ποικίλουν, οι σχέσεις των δυο φύλων και οι προγαµιαίες σχέσεις. - Επείγει να ενθαρρυνθούν πρωτοβουλίες που να στοχεύουν στη µείωση της προκατάληψης και την προώθηση του σεβασµού προς τη διαφορετικότητα. Η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει ευαισθητοποιηθεί στο θέµα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και των διαφυλικών σχέσεων. Στα πλαίσια αυτά έχει καθορίσει κάποιες κατευθυντήριες γραµµές όπως:. - Οι νέοι έχουν κάθε δικαίωµα να ενηµερώνονται σωστά, έτσι ώστε να µπορούν να προστατεύουν τον εαυτό τους σε περιπτώσεις: - Βίας - Παρενόχλησης - Άκαιρης εγκυµοσύνης - Προστασία από τη µετάδοση σεξουαλικά µεταδιδοµένων νοσηµάτων όπως το HIV/AIDS - Η ενηµέρωση είναι απαραίτητη για να λειτουργεί σαν βάση πάνω στην οποία οι νέοι άνθρωποι θα στηριχτούν για να αναπτύξουν υπεύθυνους τρόπους συµπεριφοράς και τρόπους σκέψης για τα θέµατα γύρω από τη σεξουαλικότητα τους αλλά και τη σεξουαλική τους ζωή. Στα πλαίσια του µαθήµατος οι νέοι πρέπει να ενηµερώνονται για θέµατα όπως : Σεξουαλική ανάπτυξη, Αναπαραγωγή, Αντισύλληψη, Διαπροσωπικές σχέσεις. Πόσο επωφελούνται οι νέοι από το µάθηµα της Σεξουαλικής αγωγής; Η βιβλιογραφία αναφέρει ότι η διδασκαλία του µαθήµατος στα σχολεία δεν αυξάνει τη σεξουαλική δραστηριότητα στις ηλικίες 10 -12 χρόνων και ότι έχει θετικά αποτελέσµατα στη µείωση των εγκυµοσυνών σε άτοµα της εφηβικής ηλικίας. Τι γίνεται όµως σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες: (α) Στη Μεγάλη Βρετανία. Σε επίσηµη έρευνα ανάµεσα σε 19.000 ενήλικες, βρέθηκε ότι άτοµα που ενηµερώθηκαν γύρω από θέµατα σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο είχαν χαµηλότερο ποσοστό σεξουαλικής δραστηριότητας σε ηλικίες κάτω των 16 χρόνων παρά άτοµα τα οποία ενηµερώνονταν από τα διάφορα µέσα πληροφόρησης. (β) Η εµπειρία της Γαλλίας. 1999: Στη Γαλλία µε 10.000 ανεπιθύµητες εγκυµοσύνες το χρόνο από τις οποίες οι µισές κατέληγαν σε έκτρωση. 2000 : Ενισχύεται το µάθηµα των διαφυλικών σχέσεων και φτάνει τις 40 διδακτικές περιόδους ανά ακαδηµαϊκό έτος. Επίσης γίνεται παράλληλη εκστρατεία µε τη βοήθεια των Μ.Μ.Ε. (γ) Η εµπειρία της Ολλανδίας Διδασκαλία του µαθήµατος των διαφυλικών σχέσεων σαν µάθηµα κοινού κορµού ακόµα και στο δηµοτικό. Η Ολλανδική κυβέρνηση δέχεται καθαρά ότι εκπαίδευση είναι η καλύτερη από την άρνηση της πραγµατικότητας Τι πέτυχαν οι Ολλανδοί: - Έχουν τώρα το χαµηλότερο ποσοστό ανήλικων µητέρων σε όλη την Ευρώπη. - Παρόλο που τα παιδιά διδάσκονται το θέµα από το δηµοτικό, η σεξουαλική τους συµπεριφορά δεν συγκρίνεται δυσµενέστερα από ότι των συνοµήλικων τους στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τα συµπεράσµατα λοιπόν από όλες τις πρόσφατες έρευνες καθώς και η εµπειρία των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών συνηγορούν υπέρ της Σεξουαλικής Αγωγής. Σεξουαλική αγωγή, ναι, λοιπόν, αλλά πώς; Πολλοί γονείς και εκπαιδευτικοί, φοβούνται ότι τα προγράµµατα σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, πιθανόν να ενθαρρύνουν, αντί να αποτρέπουν, την πρόωρη έναρξη των σεξουαλικών δραστηριοτήτων. Μια πρόσφατη έρευνα όπως ασφαλώς και άλλες ανάλογες που έγιναν παλαιότερα, δεν συνηγορούν µε αυτή την άποψη. Αντίθετα τα ερευνητικά δεδοµένα συγκλίνουν στο ότι η πληροφόρηση όταν γίνεται µε το σωστό τρόπο, µειώνει τη συχνότητα του σεξ στην εφηβική ηλικία αποµακρύνοντας έτσι άλλους κινδύνους, τη µετάδοση µολύνσεων λόγω σεξ και την εγκυµοσύνη. Η έναρξη των σεξουαλικών δραστηριοτήτων νωρίς στη ζωή, στην εφηβική ή παιδική ηλικία, συνοδεύεται από σοβαρούς κινδύνους,μεταξύ των άλλων οι µολύνσεις που µεταδίδονται λόγω σεξ και η εγκυµοσύνη στην εφηβική ηλικία. Η πληροφόρηση και η ορθή σεξουαλική αγωγή των εφήβων µε ιδιαίτερη έµφαση στην αποφυγή και πρόληψη ασθενειών, είναι σε θέση να καθυστερούν την έναρξη σεξουαλικών δραστηριοτήτων γεγονός που συνοδεύεται από σηµαντικά ωφελήµατα για τη σωµατική και ψυχική τους υγεία. (Impact of an adolescent sex education program that was implemented by academic medical center, American Journal of Obstetrics and Gynecology, 2006; 195 (1): 78-84, Ιούλιος, 2006). Πρόσφατη έρευνα που έγινε στην Αµερική Μια ενδιαφέρουσα έρευνα από το πανεπιστήµιο του Τέξας, εξέτασε τις αλλαγές στις γνώσεις, προσεγγίσεις και συµπεριφορές των εφήβων πριν και µετά από ένα πρόγραµµα σεξουαλικής αγωγής το ποίο διενεργήθηκε από γιατρούς και επιστήµονες ακαδηµαϊκού κέντρου. Έλαβαν µέρος 26 .125 µαθητές σχολείων µέσης εκπαίδευσης. Αρχικά συµπλήρωσαν ερωτηµατολόγιο σχετικά µε τις γνώσεις και τις σκέψεις τους σχετικά µε το σεξ. Συµµετείχαν σε πρόγραµµα σεξουαλικής αγωγής διάρκειας 2 εβδοµάδων που έγινε από γιατρούς και άλλους επιστήµονες ακαδηµαϊκού ιατρικού κέντρου. Το πρόγραµµα διαφώτισης προς τους έφηβους έγινε µετά από παράκληση των γονιών και των εκπαιδευτικών τους. Το ζητούµενο ήταν να επιτευχθεί διαµέσου του προγράµµατος σεξουαλικής αγωγής, η αναβολή έναρξης της σεξουαλικής δραστηριότητας των εφήβων έτσι ώστε να αποφευχθούν οι δυσάρεστες επιπλοκές που µπορεί να υπάρξουν λόγω του εφηβικού σεξ. Στο πρόγραµµα σεξουαλικής αγωγής και πληροφόρησης, δόθηκε ιδιαίτερη σηµασία στα πλεονεκτήµατα της αναβολής και στις συνέπειες του εφηβικού σεξ. Παράλληλα όµως δινόταν έµφαση στην καλλιέργεια του χαρακτήρα, στην απόκτηση νέων δεξιοτήτων της προσωπικότητας και στις ικανότητες έκφρασης άρνησης. Μετά από το πρόγραµµα σεξουαλικής αγωγής, οι 24 550 από τους έφηβους που είχαν αρχικά λάβει µέρος , συµπλήρωσαν νέο σχετικό ερωτηµατολόγιο. Τα ευρήµατα είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικά: - Μαθητές όλων των τάξεων, βρέθηκαν να έχουν βελτίωση όσον αφορά στις γνώσεις τους σχετικά µε τη σεξουαλική ζωή. - Πριν από το πρόγραµµα σεξουαλικής αγωγής, 84% των µαθητών δήλωναν ότι θα περίµεναν µετά τον τερµατισµό της φοίτησης τους στο δευτεροβάθµιο σχολείο για να κάνουν σεξ. Μετά το πρόγραµµα, το ποσοστό αυτό ανήλθε στο 87%. - Το ποσοστό των εφήβων που δήλωναν πριν το πρόγραµµα ότι θα περίµεναν το γάµο για να αρχίσουν να κάνουν σεξ, ανερχόταν στο 60%. Μετά το πρόγραµµα το ποσοστό που δήλωναν ότι ήθελαν να µείνουν παρθένοι µέχρι το γάµο, ανήλθε στο 71%. - Άλλοι παράγοντες που βρέθηκαν να συσχετίζονται µε την καθυστέρηση έναρξης των σεξουαλικών δραστηριοτήτων στους έφηβους, ήταν η συµµετοχή σε θρησκευτικές δραστηριότητες και η παρακολούθηση τηλεόρασης για 2 ώρες την ημερα. - Οι µαθητές µε χαµηλούς βαθµούς, δήλωναν σε χαµηλότερο ποσοστό ότι είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν σεξ όποτε το επιθυµούσαν. Αυτοί οι µαθητές είχαν χαµηλότερη επίδοση όσον αφορά στις γνώσεις τους µετά από το πρόγραµµα σεξουαλικής αγωγής - Βλέπουµε λοιπόν ότι ένα πρόγραµµα σεξουαλικής αγωγής που διενεργείται από κατάλληλους, εξειδικευµένους επαγγελµατίες, έχει τη δυνατότητα να αυξάνει τις γνώσεις των εφήβων για το σεξ και να βελτιώνει τις πιθανότητες αποφυγής του σεξ κατά την εφηβική ηλικία, - Στην έρευνα που σας παρουσιάζουµε, παρατηρούµε µε ενδιαφέρον τη σηµαντική αύξηση των εφήβων που δηλώνουν µετά το πρόγραµµα σεξουαλικής αγωγής, ότι θα αναµένουν το γάµο για να αρχίσουν το σεξ. - Πολλοί γονείς και εκπαιδευτικοί, φοβούνται ότι τα προγράµµατα σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, πιθανόν να ενθαρρύνουν αντί να αποτρέπουν την πρόωρη έναρξη των σεξουαλικών δραστηριοτήτων. - Η έρευνα αυτή όπως και άλλες ανάλογες που έγιναν παλαιότερα, δεν συνηγορούν µε αυτή την άποψη. Αντίθετα τα ερευνητικά δεδοµένα συγκλίνουν στο ότι η πληροφόρηση όταν γίνεται µε το σωστό τρόπο, µειώνει τη συχνότητα του σεξ στην εφηβική ηλικία αποµακρύνοντας έτσι µεταξύ άλλων κινδύνων, τη µετάδοση µολύνσεων λόγω σεξ και την εγκυµοσύνη. Ο Κυπριακός Σύνδεσµος Οικογενειακού Προγραµµατισµού πιστεύει ότι: - Η σεξουαλική αγωγή πρέπει να θεσµοθετηθεί και να εφαρµοστεί σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης. - Οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και άλλοι επαγγελµατίες πρέπει να τύχουν της κατάλληλης εκπαίδευσης. - Η πολιτεία αλλά και η κοινότητα έχει υποχρέωση να ανταποκριθεί στις ανάγκες των νέων, µε ευαισθησία και κατανόηση και να προσφέρει υψηλής ποιότητα συµβουλευτικής και κλινικές υπηρεσίες στον τοµέα της σεξουαλικότητας. Η σεξουαλική λειτουργία είναι από τις βασικότερες της αναπαραγωγής του είδους, αλλά και της κοινωνικής αναπαραγωγής και για αυτό το λόγο ένα από τα µεγάλα κοινωνικά ζητήµατα. Παρόλο το αυξηµένο ενδιαφέρον των γονιών για τη σεξουαλική ωρίµανση και τη σεξουαλική συµπεριφορά των παιδιών τους, ο ανοικτός και ειλικρινής διάλογος µεταξύ τους και ακόµη περισσότερο η ψύχραιµη και κοινή αντιµετώπιση δύσκολων καταστάσεων δεν είναι κανόνας. Για τους νέους - Μάθετε το σώµα σας και µελετήσετε τη βιολογική πλευρά της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, τις λειτουργίες και την υγιεινή της. - Ανακαλύψετε το σώµα σας - Αν οι γονείς και οι δάσκαλοι σας καταπιέζουν µε υποψίες, φόβους και ενοχές, προσπαθήστε να κατανοήσετε τα κοινωνικά αίτια αυτών των πρακτικών. - Αποκαταστήσετε µαζί τους ένα κατά το δυνατό νηφάλιο και ειλικρινή διάλογο πάνω σ’ αυτό τα θέµατα και αποφύγετε τις βιαστικές και καµιά φορά καταστροφικές για την προσωπική σας ζωή επιλογές. - Προφυλακτείτε και προφυλάξετε το σύντροφό ή τη σύντροφό σας από ανεπιθύµητες συνέπειες. Για τους γονείς - Μην ενοχοποιείτε τα παιδιά σας. - Οι απαγορεύσεις , οι τιµωρίες και η διαρκής υποψία µόνο αρνητικά αποτελέσµατα µπορούν να φέρουν. - Μη λετε άλλα στα αγόρια και άλλα στα κορίτσια σας, µη γίνεστε συνένοχοι στην κοινωνική υποκρισία, για την οποία συχνά και όχι άδικα µας κατηγορούν οι νέοι. - Αποκαταστήσετε έναν ανοικτό και ειλικρινή διάλογο µε τα παιδιά σας, που θα τα βοηθήσετε να γνωρίσουν και να ελέγξουν τις επιθυµίες τους. - Εάν αποκατασταθεί ένα κλίµα αµοιβαίας εµπιστοσύνης και ειλικρίνειας, ανάµεσα γονείς, δασκάλους και νέους, η συνερεύνηση της ανθρώπινης σεξουαλικότητας δε θα είναι χωρίς οφέλη για όλους τους συνοµιλητές. Μερικές σκέψεις για τους εφήβους σχετικά με το σεξ.
Πάρε χρόνο για να σκεφτείς, έτσι ώστε να πάρεις την πιο σωστή απόφαση. Όλοι οι φίλοι μου έρχονται σε σεξουαλική επαφή... Μην υποθέτεις ότι ο καθένας που λέει ότι έχει κάνει σεξ, πραγματικά έχει κάνει. Υπάρχει περίπτωση να προσπαθούν να φαίνονται σπουδαίοι. Μπορεί να μην είναι αλήθεια. Μην υποκύψεις στην πίεση των φίλων για το σεξ. Κανένας δεν μπορεί να σου πει τι να κάνεις με το σώμα σου ή πότε θα το κάνεις. H σεξουαλική επαφή, για να είσαι σαν τους άλλους, δεν σε κάνει σπουδαίο. Mπορεί να αποκτήσεις τη φήμη ότι είσαι "γρήγορη" ή "εύκολη", κάτι που μπορεί να σε κάνει να μην νιώθεις ωραία. Εάν έρχεσαι σε σεξουαλική επαφή ή όχι είναι αποκλειστικά δικό σου θέμα. Δεν είναι απαραίτητο να μοιραστείς τέτοιες πληροφορίες με τους φίλους, εάν δεν θέλεις. Ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν στη σεξουαλική επαφή; Μερικοί από τους κινδύνους υγείας που περιλαμβάνονται στη σεξουαλική επαφή είναι η εγκυμοσύνη και η μετάδοση μιας ή περισσότερων σεξουαλικά μεταδιδόμενων ασθενειών, όπως ο έρπης, τα χλαμύδια, οι γεννητικοί ακροχορδώνες, η βλεννόρροια, η σύφιλη και το AIDS. Επίσης, αν έρχεσαι σε σεξουαλική επαφή προτού αναπτυχθείς φυσικά, μπορεί αυτό να σε πονέσει. Τα κορίτσια που αρχίζουν να έχουν σεξουαλική επαφή πριν από την ηλικία των 18 τείνουν να έχουν περισσότερα προβλήματα υγείας. Το σεξ έχει επίσης μερικούς συναισθηματικούς κινδύνους. Εάν έρχεσαι σε σεξουαλική επαφή όταν δεν είσαι έτοιμη ή επειδή κάποιος σε πιέζει, τότε μπορεί να νιώθεις άσχημα ή να αναρωτηθείς εάν ο άλλος πραγματικά νοιάζεται για σένα. Τι είναι αποχή; Πρόσφατες στατιστικές δείχνουν ότι οι περισσότεροι έφηβοι σήμερα αναβάλλουν την πρώτη τους σεξουαλική επαφή. Το 1995, 53% των σπουδαστών γυμνασίου ανέφερε ότι είχε έρθει σε σεξουαλική επαφή τουλάχιστον μία φορά. Το 1999, ο αριθμός αυτών πέφτει σε 50%. Η αποχή σημαίνει να μην έρθεις σε σεξουαλική επαφή και αυτό δεν είναι μια ξεπερασμένη ιδέα. Είναι μια σημαντική επιλογή, για να σκεφτείς σοβαρά. Πολλοί νέοι, όπως εσύ, κάνουν την επιλογή να περιμένουν. Μερικοί άνθρωποι απέχουν λόγω των θρησκευτικών ή των πνευματικών τους πεποιθήσεων ή λόγω των προσωπικών τους αξιών. Άλλοι απέχουν για να αποφύγουν την εγκυμοσύνη ή τις ασθένειες, ή απλώς επειδή δεν είναι έτοιμοι για να έρθουν σε σεξουαλική επαφή. Εάν περιμένεις, αυτό θα είναι καλό για σένα και δεν θα σου φέρει κανένα κακό. Πρέπει να αισθάνεσαι καλά, όταν κάνεις την επιλογή σου. Και εάν έχεις έναν φίλο ή μια φίλη που έχει αποφασίσει να περιμένει, δώσε του/ της την υποστήριξή σου. Ήρθα σε σεξουαλική επαφή, αλλά τώρα το μετανιώνω. Ίσως πήρες μια απόφαση για την οποία τώρα μετανιώνεις. Έχεις μάθει κάτι για τον εαυτό σου. Τώρα μπορείς να κάνεις καλύτερες επιλογές στο μέλλον. Μίλησε με κάποιον στον οποίο έχεις εμπιστοσύνη για αυτό που σου συμβαίνει. Πώς ξέρω εάν είμαι έτοιμος(η) για να έρθω σε σεξουαλική επαφή; H απόφαση να έρθεις σε σεξουαλική επαφή, όταν είσαι έτοιμος(η), μπορεί να είναι δύσκολη. Το σώμα σου μπορεί να σου δώσει σήματα που φαίνονται να λένε ότι είσαι έτοιμος(η). Αυτό είναι φυσικό. Αλλά το σώμα δεν είναι το μόνο πράγμα που πρέπει να ακούς. Οι πεποιθήσεις, οι αξίες και τα συναισθήματά σου θα πρέπει να παίζουν έναν μεγαλύτερο ρόλο στην απόφαση αυτή. Ένα σίγουρο σημάδι ότι δεν είσαι έτοιμος(η) είναι εάν νιώθεις πίεση, νευρικότητα και αβεβαιότητα. Σκέψου τα πραγματικά. Μίλησε με κάποιον τον οποίο εμπιστεύεσαι, όπως με τους γονείς σου, με έναν σύμβουλο, με έναν δάσκαλο, με έναν πνευματικό ή με τον οικογενειακό σας γιατρό. "Θα το έκανες εάν με αγαπούσες." Μην αφήνεις κανέναν να χρησιμοποιήσει αυτό το κλισέ, για να σε ωθήσει να έρθεις σε σεξουαλική επαφή. Ακόμα κι αν συμπαθείς πραγματικά το πρόσωπο που στο ζητάει, μην πέσεις στην παγίδα αυτή. Το να έρθεις σε σεξουαλική επαφή, για να κρατήσεις έναν σύντροφο, συνήθως, δεν λειτουργεί. Εάν κάποιος θέλει να χωρίσει με σένα, επειδή δεν δέχεσαι να έρθεις σε σεξουαλική επαφή, τότε το πρόσωπο αυτό δεν αξίζει τον χρόνο σου. Μην χρησιμοποιείς αυτό το παιχνίδι εσύ σε κάποιον άλλο, γιατί είτε διακινδυνεύεις να χάσεις το πρόσωπο είτε να μην νιώθεις καλά με τον εαυτό σου. Nα σέβεσαι τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις του συντρόφου σου. Kαι αν αποφασίσω να έρθω σε σεξουαλική επαφή; Εάν πρόκειται να έρθεις σε σεξουαλική επαφή ή εάν έχεις ήδη σεξουαλική επαφή, πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ασφαλέστερος. Για να προστατεύσεις τον εαυτό σου και τον σύντροφο σου, χρησιμοποιείτε πάντα προφυλακτικό. Τα προφυλακτικά προσφέρουν την μεγαλύτερη προστασία κατά των ασθενειών. Διαβάστε τις οδηγίες στις συσκευασίες, για να μάθετε πώς να τα χρησιμοποιείτε ή πηγαίνετε στον οικογενειακό σας γιατρό ή σε μια κλινική υγείας. Πηγή Προέλευσης Προέρχεται από το www.familydoctor.org (Eυγενική Προσφορά) (H μετάφραση, η επιμέλεια και η αναδημοσίευση του άρθρου είναι μια προσφορά από το φιλανθρωπικό μη κερδοσκοπικό και μορφωτικό σωματείο Αρμονική Ζωή, Γρίβα 23, Χαλάνδρι - 210 6818220, 210 6818151) Copyright © 2000-2005 American Academy of Family Physicians (Αμερικανική Aκαδημία Οικογενειακών Γιατρών) Μπορείτε να ανατυπώσετε ή να φωτοτυπήσετε το άρθρο αυτό για μη κερδοσκοπικούς εκπαιδευτικούς σκοπούς με τον όρο να το αναπαράγετε ολόκληρο με όλα τα στοιχεία του που αναφέρονται στην πηγή προέλευσής του. Aπό την Συνεργασία για Aνθρώπινη Aρμονία 210 6818220, 210 6818151[email protected] Προσοχή: H σωματική και ψυχολογική σας υγεία είναι αποκλειστικά δική σας ευθύνη. Πάντα να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας πριν εφαρμόσετε οποιαδήποτε τεχνική ή μέθοδο. {mosloadposition user21} |
Ερωτήσεις και απαντήσεις για το γονιό
Μπορούμε να είμαστε γυμνοί μπροστά στο παιδί μας;
Στην περίπτωση που το παιδί μας δει γυμνούς δεν θα πρέπει να αντιδράσουμε έντονα και απότομα, ούτε να αισθανθούμε ενοχικά, απλώς θα πρέπει να του ζητήσουμε να βγει από το δωμάτιο για να ντυθούμε.
Δεν χρειάζεται οι γονείς να ανησυχούν για τη φυσιολογική ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού, αν συμβεί ένα συμβάν όπως το παραπάνω. Από την άλλη μεριά, είναι σημαντικό να μην κυκλοφορούν συστηματικά οι γονείς με προκλητικό τρόπο, εκθέτοντας το σώμα τους στο παιδί. Το γυμνό σώμα των ενηλίκων είναι κάτι ξένο για το παιδί, κάτι που δεν γνωρίζει και συνεπώς του προκαλεί ενδιαφέρον. Εκείνο το παρατηρεί και το συγκρίνει με το δικό του, κάτι που μπορεί να το αγχώσει, απειλώντας τη ψυχοσεξουαλική του ανάπτυξη και δίνοντας του το μήνυμα ότι δεν υπάρχουν όρια.
Κάθε παιδί έχει την τάση να εισβάλλει στο χώρο μας, στο μπάνιο ή στο δωμάτιό μας και σε προσωπικές μας στιγμές, επομένως στους περισσότερους γονείς έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο. Η οριοθέτηση σε αυτές τις συμπεριφορές είναι πολύ σημαντική και για το γονιό και για το παιδί. Πρέπει δηλαδή να το μάθουμε να μην εισβάλλει αιφνίδια σε αυτούς τους χώρους και να ελέγχει την παρορμητική του συμπεριφορά. Η δική μας στάση λειτουργεί σαν πρότυπο και μεγαλώνοντας θα καταλάβει τη σημασία του σεβασμού του προσωπικού χώρου.
Δεν χρειάζεται οι γονείς να ανησυχούν για τη φυσιολογική ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού, αν συμβεί ένα συμβάν όπως το παραπάνω. Από την άλλη μεριά, είναι σημαντικό να μην κυκλοφορούν συστηματικά οι γονείς με προκλητικό τρόπο, εκθέτοντας το σώμα τους στο παιδί. Το γυμνό σώμα των ενηλίκων είναι κάτι ξένο για το παιδί, κάτι που δεν γνωρίζει και συνεπώς του προκαλεί ενδιαφέρον. Εκείνο το παρατηρεί και το συγκρίνει με το δικό του, κάτι που μπορεί να το αγχώσει, απειλώντας τη ψυχοσεξουαλική του ανάπτυξη και δίνοντας του το μήνυμα ότι δεν υπάρχουν όρια.
Κάθε παιδί έχει την τάση να εισβάλλει στο χώρο μας, στο μπάνιο ή στο δωμάτιό μας και σε προσωπικές μας στιγμές, επομένως στους περισσότερους γονείς έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο. Η οριοθέτηση σε αυτές τις συμπεριφορές είναι πολύ σημαντική και για το γονιό και για το παιδί. Πρέπει δηλαδή να το μάθουμε να μην εισβάλλει αιφνίδια σε αυτούς τους χώρους και να ελέγχει την παρορμητική του συμπεριφορά. Η δική μας στάση λειτουργεί σαν πρότυπο και μεγαλώνοντας θα καταλάβει τη σημασία του σεβασμού του προσωπικού χώρου.
Αν μας «πιάσει» το παιδί να κάνουμε σεξ, πως πρέπει να αντιδράσουμε;
Συχνά, οι γονείς πανικοβάλλονται μπροστά σε μια τέτοια απρόσμενη κατάσταση και φανερώνουν έντονο φόβο και αμηχανία. Πολλές φορές, το ζευγάρι νιώθει ενοχές ότι το γεγονός αυτό τους εκθέτει και ότι μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχοσεξουαλική εξέλιξη του παιδιού. Φοβούνται ότι η εικόνα που είδε μπορεί να το τραυματίσει. Μέσα στον πανικό τους, οι γονείς μπορεί να πάρουν απολογητική θέση ή να μαλώσουν τα παιδιά τους. Μια τέτοια αντίδραση ωστόσο δεν ενδείκνυται, αφού φορτώνει τα παιδιά με αρνητικά μηνύματα για την σεξουαλική πράξη, όπως για παράδειγμα ότι το σεξ είναι κάτι απαγορευμένο ή ανήθικο. Οι γονείς οφείλουν να εξηγήσουν στο παιδί, πως δεν πρέπει να μπαίνει στο δωμάτιο τους χωρίς να ρωτήσει και ότι όπως εκείνο έχει το δικό του προσωπικό χώρο, έτσι και εκείνοι έχουν το δικό τους δωμάτιο.
Ένα παιδί που κάποια στιγμή έγινε θεατής μίας σεξουαλικής σκηνής ανάμεσα στους γονείς του, δεν κινδυνεύει να εμφανίσει κάποια ψυχολογική ή σεξουαλική δυσκολία στο μέλλον, περισσότερο από κάποιο άλλο παιδί. Παρόλα αυτά, ένα τέτοιο περιστατικό θα πρέπει να προβληματίσει τους γονείς για το πόσο ξεκάθαρα είναι τα όρια και οι κανόνες μέσα στο σπίτι. Οι γονείς πρέπει να οριοθετήσουν τη δική τους κρεβατοκάμαρα, ως έναν χώρο που εκείνοι έχουν το δικαίωμα να ξεκουραστούν και να απομονωθούν. Είναι σαφές ότι ένα μικρό παιδί δεν γνωρίζει αυτόματα πώς να φερθεί και είναι ευθύνη των γονιών του να του το διδάξουν αυτό.
Ένα παιδί που κάποια στιγμή έγινε θεατής μίας σεξουαλικής σκηνής ανάμεσα στους γονείς του, δεν κινδυνεύει να εμφανίσει κάποια ψυχολογική ή σεξουαλική δυσκολία στο μέλλον, περισσότερο από κάποιο άλλο παιδί. Παρόλα αυτά, ένα τέτοιο περιστατικό θα πρέπει να προβληματίσει τους γονείς για το πόσο ξεκάθαρα είναι τα όρια και οι κανόνες μέσα στο σπίτι. Οι γονείς πρέπει να οριοθετήσουν τη δική τους κρεβατοκάμαρα, ως έναν χώρο που εκείνοι έχουν το δικαίωμα να ξεκουραστούν και να απομονωθούν. Είναι σαφές ότι ένα μικρό παιδί δεν γνωρίζει αυτόματα πώς να φερθεί και είναι ευθύνη των γονιών του να του το διδάξουν αυτό.
Μπορεί το παιδί μας να κοιμάται μαζί μας στην κρεβατοκάμαρα;
Η απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι «όχι». Το παιδί δεν πρέπει να κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι ή ακόμα και στο ίδιο δωμάτιο με τους γονείς του. Είναι σημαντικό, από την ηλικία των δύο ετών, να μάθει σιγά σιγά να έχει το δικό του προσωπικό χώρο και να οριοθετείται εκεί. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι απαγορεύεται γενικώς το παιδί να μπαίνει στο δωμάτιό μας. Μπορεί για παράδειγμα, να έρθει και να ξαπλώσει με τους γονείς του κοιτάζοντας τηλεόραση ή για να παίξουνε όλοι μαζί κάποιο παιχνίδι για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Όσο εύκολο και αν ακούγεται, όταν το παιδί έχει συνηθίσει σε μία κατάσταση όπου το να κοιμάται μαζί με τους γονείς του είναι επιτρεπτό και φυσιολογικό, η αλλαγή του δεδομένου αυτού μπορεί να φέρει αντιδράσεις, για τις οποίες οι γονείς πρέπει να είναι προετοιμασμένοι. Τα κλάματα και οι φωνές από την πλευρά του παιδιού ακολουθούν συχνά τέτοιες αλλαγές. Το παιδί δεν μπορεί να καταλάβει τον αποκλεισμό του από την ασφάλεια που του παρέχει το κρεβάτι των γονιών του και είναι λογικό να αντιδρά. Δεν είναι λίγες και οι φορές που μπορεί να ξυπνήσει την νύχτα και να μπει κρυφά στην κρεβατοκάμαρα, με αφορμή ότι είδε ένα κακό όνειρο, εκλιπαρώντας για τη θαλπωρή των γονιών του.
Μία τέτοια κατάσταση είναι δύσκολη για τους περισσότερους γονείς, οι οποίοι συχνά υποκύπτουν στο «συναισθηματικό εκβιασμό» του παιδιού. Είναι σημαντικό όμως να τονίσουμε, ότι υποχωρήσεις τέτοιου είδους ενισχύουν αυτή την συμπεριφορά, ενώ παράλληλα δίνουν αντιφατικά μηνύματα για τους κανόνες της οικογένειας αλλά και για τον προσωπικό χώρο του καθενός. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο γονιός πρέπει να παίρνει το παιδί αγκαλιά και να πηγαίνουν μαζί στο δωμάτιό του, μέχρι εκείνο να κοιμηθεί. Όταν οι γονείς ακολουθήσουν κοινή και σταθερή τακτική πάνω σε αυτό το θέμα, τότε σε λίγες εβδομάδες το παιδί θα μάθει να οριοθετείται στο δικό του χώρο και να αισθάνεται ασφαλές εκεί.
Με αυτόν τον τρόπο δεν τιμωρούμε το παιδί μας, αλλά φροντίζουμε να του προσφέρουμε το καλύτερο δυνατό μέλλον. Χτίζουμε το πρώτο στάδιο της απεξάρτησης από τους γονείς, το πρώτο βήμα προς την ωρίμανση της προσωπικότητας του. Το παιδί λαμβάνει την αίσθηση ότι κατάφερε να αυτονομηθεί, ότι είναι και αυτό δυνατό και ικανό, αίσθηση που θα του δώσει τη δυνατότητα να παίρνει πρωτοβουλίες και αποφάσεις στο μέλλον
Όσο εύκολο και αν ακούγεται, όταν το παιδί έχει συνηθίσει σε μία κατάσταση όπου το να κοιμάται μαζί με τους γονείς του είναι επιτρεπτό και φυσιολογικό, η αλλαγή του δεδομένου αυτού μπορεί να φέρει αντιδράσεις, για τις οποίες οι γονείς πρέπει να είναι προετοιμασμένοι. Τα κλάματα και οι φωνές από την πλευρά του παιδιού ακολουθούν συχνά τέτοιες αλλαγές. Το παιδί δεν μπορεί να καταλάβει τον αποκλεισμό του από την ασφάλεια που του παρέχει το κρεβάτι των γονιών του και είναι λογικό να αντιδρά. Δεν είναι λίγες και οι φορές που μπορεί να ξυπνήσει την νύχτα και να μπει κρυφά στην κρεβατοκάμαρα, με αφορμή ότι είδε ένα κακό όνειρο, εκλιπαρώντας για τη θαλπωρή των γονιών του.
Μία τέτοια κατάσταση είναι δύσκολη για τους περισσότερους γονείς, οι οποίοι συχνά υποκύπτουν στο «συναισθηματικό εκβιασμό» του παιδιού. Είναι σημαντικό όμως να τονίσουμε, ότι υποχωρήσεις τέτοιου είδους ενισχύουν αυτή την συμπεριφορά, ενώ παράλληλα δίνουν αντιφατικά μηνύματα για τους κανόνες της οικογένειας αλλά και για τον προσωπικό χώρο του καθενός. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο γονιός πρέπει να παίρνει το παιδί αγκαλιά και να πηγαίνουν μαζί στο δωμάτιό του, μέχρι εκείνο να κοιμηθεί. Όταν οι γονείς ακολουθήσουν κοινή και σταθερή τακτική πάνω σε αυτό το θέμα, τότε σε λίγες εβδομάδες το παιδί θα μάθει να οριοθετείται στο δικό του χώρο και να αισθάνεται ασφαλές εκεί.
Με αυτόν τον τρόπο δεν τιμωρούμε το παιδί μας, αλλά φροντίζουμε να του προσφέρουμε το καλύτερο δυνατό μέλλον. Χτίζουμε το πρώτο στάδιο της απεξάρτησης από τους γονείς, το πρώτο βήμα προς την ωρίμανση της προσωπικότητας του. Το παιδί λαμβάνει την αίσθηση ότι κατάφερε να αυτονομηθεί, ότι είναι και αυτό δυνατό και ικανό, αίσθηση που θα του δώσει τη δυνατότητα να παίρνει πρωτοβουλίες και αποφάσεις στο μέλλον
Το παιδί μου έτυχε να με δει να βγαίνω γυμνός από το μπάνιο. Τι θα πρέπει να κάνω;
Είναι καλό ο γονιός να αποφεύγει καταστάσεις όπου το παιδί θα μπορεί να τον βλέπει γυμνό, καθώς σε αυτήν την ηλικία η γύμνια δεν είναι θετική εικόνα για την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού. Ωστόσο, αν αυτή είναι μια μεμονωμένη κατάσταση, που δεν έχει προκλητικό και συστηματικό χαρακτήρα δεν αποτελεί απειλή για το παιδί. Το να κυκλοφορούμε όμως απροκάλυπτα και τακτικά γυμνοί μπροστά στο παιδί μας είναι λάθος, γιατί εκείνο είναι πιθανό να συγκρίνει τα γεννητικά του όργανα με αυτά των μεγάλων ή ακόμα και να αισθανθεί διέγερση.
Αν κάποια στιγμή τύχει το παιδί, να μας δει γυμνούς στο μπάνιο ή στο δωμάτιο, αυτό δεν θα πρέπει να μας κάνει να αντιδράσουμε έντονα ή με ενοχές και αγωνία. Απλά, μπορούμε να του ζητήσουμε να περάσει έξω λέγοντας του ήρεμα και απλά: «με συγχωρείς ένα λεπτό να ντυθώ…». Παράλληλα, είναι σημαντικό να οριοθετήσουμε το παιδί, μεταφέροντας του το μήνυμα ότι η τουαλέτα ή το δωμάτιο είναι προσωπικοί χώροι και δεν θα πρέπει να εισβάλλει σε αυτούς αιφνίδια.
Αν κάποια στιγμή τύχει το παιδί, να μας δει γυμνούς στο μπάνιο ή στο δωμάτιο, αυτό δεν θα πρέπει να μας κάνει να αντιδράσουμε έντονα ή με ενοχές και αγωνία. Απλά, μπορούμε να του ζητήσουμε να περάσει έξω λέγοντας του ήρεμα και απλά: «με συγχωρείς ένα λεπτό να ντυθώ…». Παράλληλα, είναι σημαντικό να οριοθετήσουμε το παιδί, μεταφέροντας του το μήνυμα ότι η τουαλέτα ή το δωμάτιο είναι προσωπικοί χώροι και δεν θα πρέπει να εισβάλλει σε αυτούς αιφνίδια.
Σχετική και προτεινόμενη βιβλιογραφία
Ψυχολογικά Προβλήματα Παιδικής Ηλικίας, τόμος β. Herbert Martin. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
· Η αγωγή του σεξ. Μιριαμ Στοππαρντ. Εκδόσεις Πατάκη.
· Μεγαλώνω και ρωτάω για το σεξ. Joanna Cole. Εκδόσεις Μοντέρνοι καιροί.
· Ας μιλήσουμε για το σεξ. Harris Robie. Εκδόσεις Πατάκη.
· Κουβεντιάζοντας για το σεξ με τα παιδιά μας της εφηβείας. Morris June. Εκδόσεις Θυμάρι.
· Κουβεντιάζοντας για το σεξ με τα μικρά μας παιδιά. Morris June. Εκδόσεις Θυμάρι.
· Σεξουαλική αγωγή και οι σχέσεις των δύο φύλων. Κρεατσάς Γεώργιος. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
· Πώς ήρθα στον κόσμο. Peter Mayle. Εκδόσεις Λιβάνη.
· Εφηβεία, έρωτας και σεξουαλικότητα για αγόρια. Sylvain Mimoum, Rica Etienne. Εκδόσεις Σαββάλας
· Εφηβεία, έρωτας και σεξουαλικότητα για κορίτσια. Irene Borten – Krivine, Diane Winaver. Εκδόσεις Σαββάλας.
· Ημερολόγιο ενός πατέρα 3: “Μπαμπά τι είναι το σεξ”. Κωνσταντίνος Στοφόρος. Εκδόσεις Κριτική.
· Πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ. Lauri Berkenkamp, Steven Atkins. Εκδόσεις Lector.
· Σεξ και συναίσθημα. Kolet Janssen. Εκδόσεις Κάτοπτρο.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΣΤΗΡΙΞΗ